Το διαμέτρημά του

Φαινόμενο μοναδικό στη χριστιανική πορεία του Μεταλληνού, ήταν η μεγάλη του πίστη προς τον Θεό. Η πίστη του αυτή, ζωντανή και καρποφόρα, γέννησε μέσα του μια βαθιά πείρα πνευματικής ζωής που άρχισε να την ομολογεί πρώτα στους κόλπους της Ορθόδοξης Εκκλησίας, με ένα πλούσιο κήρυγμα... Αυτό έγινε η αρχή ενός δυναμικού έργου που ξεκίνησε με το σκοπό: Να κατακόψει τις αλυσίδες των θρησκευτικών τύπων και των παραδόσεων, να ξυπνήσει τη συνείδηση του Ελληνικού λαού με το ζωοποιό κήρυγμα ώστε η σημερινή Εκκλησία να ξαναβρεί το δρόμο που έχασε. Επίσης, να γκρεμίσει με τη σφύρα του λόγου του Θεού τα σαπισμένα στηρίγματα της απιστίας. Το πνευματικό αυτό έργο θεμελιώθηκε με πρωτεργάτη τον Κώστα Μεταλληνό. Ο άνθρωπος αυτός δεν ανήκε στους πλούσιους, στους σοφούς ή στους μεγάλους του κόσμου τούτου. Ήταν ένας υπηρέτης του Θεού, ολόψυχα αφοσιωμένος στην αποστολή του. Και ιδού ποιος ήταν ο κανόνας της ζωής του και το μυστικό της επιτυχίας του: «Επικατάρατος ο άνθρωπος όστις ελπίζει επί άνθρωπον και κάμνει σάρκα βραχίονα αυτού…. Ευλογημένος ο άνθρωπος ο ελπίζων επί Κύριον και του οποίου ο Κύριος είναι η ελπίς. Διότι θέλει είσθαι ως δένδρον πεφυτευμένον πλησίον των υδάτων, το οποίον εξαπλώνει τας ρίζας αυτού πλησίον του ποταμού….και δεν θέλει μεριμνήσει εν τω έτει της ανομβρίας, ουδέ θέλει παύσει από του να κάμνη καρπόν» (Ιερ. ιζ’ 5-8) Σημαίνοντες Ορθόδοξοι επαίνεσαν τον Μεταλληνό. Παραδέχτηκαν πως είναι ο μεγαλύτερος ιεροκήρυκας του αιώνα που γνώρισε η Ελλάδα. Άλλοι πάλι τον αναγνώρισαν ως τον πλέον χαρισματικό εξηγητή της Ευαγγελικής Αλήθειας, κάποιος μάλιστα Υπουργός των Οικονομικών χαρακτήρισε το έργο του «εθνοσωτήριο». Αλήθεια είναι ότι στην εποχή του Μεταλληνού, για πρώτη φορά στη ζωή του Ελληνικού Έθνους ακούστηκε το μήνυμα του Ευαγγελίου, σε όλη την απλότητα και τη δύναμή του, από τόσα πλήθη, επί τόσο χρονικό διάστημα, σε τόσες αίθουσες και με τόσο λαμπρά αποτελέσματα. Δεν υπήρξε καρπός ξένης Ιεραποστολής, ούτε κατηχήθηκε στα θρανία Διαμαρτυρόμενης Εκκλησίας. Ο Μεταλληνός αντιπροσωπεύει τον τύπο του ανθρώπου ο οποίος εκζητεί τον Θεό και την Αλήθεια με καθαρή καρδιά και ειλικρινή συνείδηση, έξω από εκκλησιαστικές ονομασίες ή θρησκευτικές παραδόσεις. Ήταν πραγματικό γέννημα της Ελλάδας ο Μεταλληνός. Φωτίστηκε από την Ελληνική Καινή Διαθήκη, όχι από ξενόγλωσσα θεολογικά βιβλία. Πρωτοκήρυξε από τον άμβωνα Ορθόδοξης Εκκλησίας, όχι Διαμαρτυρόμενης, κι ο πρώτος δάσκαλός του ήταν ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, όχι ο Λούθηρος. Σαν ηγέτης θρησκευτικού κινήματος συνέβαλε στη θρησκευτική ζωή της σύγχρονης Ελλάδας με θετική, πρωτότυπη και ευρεία δράση, το δε έργο του έχει αφήσει ζωηρά αποτυπώματα σε όλα τα επίπεδα της Ελληνικής κοινωνίας. Όσο για τη ζωή του, ήταν μια διαρκής πάλη με το Θεό, με τον Σατανά και με τους ανθρώπους.

Τα Φοιτητικά του χρόνια

Στην πρωτεύουσα, ο Κώστας έφτασε το φθινόπωρο του 1908. Η όψη της Αθήνας συνάρπασε την καρδιά του υποψήφιου φοιτητή. Εδώ ήταν το ξακουστό Πανεπιστήμιο, το όνειρο σπουδών καθενός επαρχιώτη νέου. Εδώ ήταν η μεγάλη Εθνική Βιβλιοθήκη, πλουτισμένη με κάθε λογής βιβλία της ανθρώπινης γνώσης, ελληνικά και ξένα. Εδώ ήταν το καινούργιο περιβάλλον, όπου θα δημιουργούσε την επαγγελματική του σταδιοδρομία και την οικογενειακή του ζωή. Πρώτα απ’ όλα φυσικά, έπρεπε να εγγραφεί φοιτητής στο Πανεπιστήμιο. Προτίμησε τη σχολή των Μαθηματικών, τον επιστημονικό κλάδο που υπεραγαπούσε. Κι όμως, δεν ήταν μόνο τα Μαθηματικά που απασχολούσαν την περίοδο εκείνη τον φοιτητή Μεταλληνό. Αργότερα θυμήθηκε: «Η φιλομάθειά μου ήταν ακόρεστη και περνούσα ώρες ολόκληρες ψάχνοντας στα παλαιοπωλεία και στην Εθνική Βιβλιοθήκη, τα διάφορα βιβλία με παντός είδους θέματα». Αν και για πρώτη του φορά στην πρωτεύουσα, ο Κώστας Μεταλληνός ήταν προσεκτικός να μην πιαστεί σε παγίδες ασωτίας. Από ηθικής πλευράς, η φοιτητική ζωή του ήταν καθαρή και πειθαρχημένη. Φυσικά, η ανέχεια δεν έπαψε ποτέ να είναι ο αχώριστος σύντροφός του. Είπε στα κατοπινά χρόνια: «Τώρα βλέπω, πως η βαθιά πενία μου εκείνη την εποχή ήταν ένας σωτήριος χαλινός, για να με συγκρατήσει από την ολέθρια ορμή της σαρκός». Τα πρώτα χρόνια του Μεταλληνού στην Αθήνα, δεν παρουσίασαν σπουδαίες εξελίξεις στην πνευματική του ζωή. Στο Πανεπιστήμιο έδειχνε εξαιρετική πρόοδο. Πόσο ευχάριστο θα ήταν αν προόδευε με την ίδια επιτυχία και στην έρευνά του για την αλήθεια! Η αλήθεια όμως ήταν τότε για τον Κώστα οτιδήποτε πρόσβαλε τον Χριστό και την διδασκαλία Του. Ένας παροξυσμός μίσους και βλασφημίας κατά του Χριστού κυριαρχούσε στην καρδιά του άπιστου φοιτητή. «Ο Χριστιανισμός είναι ψέμα και πλάνη», διατυμπάνιζε στους συμφοιτητές του. «Ένας Εβραίος σαν τον Χριστό, δεν μπορεί να σταματήσει την πρόοδο της επιστήμης και της ανθρωπότητας. Πρέπει να πολεμηθεί και να γελοιοποιηθεί αυτή η θρησκεία, για να ελευθερωθεί ο κόσμος από την πλάνη του Ιησού Χριστού». Σαν σπουδαστής της επιστήμης των Μαθηματικών, ο Μεταλληνός γνώριζε ωστόσο πως καμία θεωρία δεν στέκεται χωρίς αποδείξεις. Δεν ήταν λοιπόν αρκετά τα λόγια. Η πολεμική του εναντίον του Χριστιανισμού έπρεπε να στηρίζεται σε λογικά και επιστημονικά επιχειρήματα. Στον τομέα αυτόν τα γραπτά των απίστων συγγραφέων ήταν για τον Μεταλληνό βοηθήματα μοναδικά. Διάβασε τον Βολταίρο και ενθουσιάστηκε. Στο διάστημα δύο χρόνων μελετούσε με ζήλο κάθε είδους βιβλία για να βρίσκει επιχειρήματα εναντίον του Χριστού και της θρησκείας του.

Η πρώτη επαφή με την Αλήθεια

Σ’ αυτή την πνευματική απασχόληση ζούσε ο Κώστας Μεταλληνός, το πρώτο στάδιο της ζωής του στην Αθήνα, ώσπου: «Μια μέρα, όπως αλησμόνητα θυμάμαι, ψάχνοντας σ’ ένα βιβλιοπωλείο παλαιών βιβλίων, βρήκα ένα δίτομο βιβλίο του Σατωμπριάν (Chateaubriand) με τίτλο «LE GENIE DU CHRISTIANISME». Ο τίτλος του βιβλίου και η γαλλική εθνικότητα του συγγραφέα με τράβηξαν ακατανίκητα, διότι είπα: Ιδού ένας Γάλλος που γράφει για τον Χριστιανισμό. Ασφαλώς αυτός δεν μπορεί παρά να τον πολεμάει. Θα το διαβάσω λοιπόν καλά, για να συμπληρώσω την πανοπλία μου εναντίον του Χριστιανισμού. Και με την φλογερή αυτή απόφαση, το αγόρασα αμέσως παρ’ όλη τη φτώχια μου αντί μιας δραχμής». Αυτό έγινε στις 15 του Απρίλη 1910. Ουδέποτε στα κατοπινά χρόνια ο Μεταλληνός λησμόνησε τη μικρή συναλλαγή του με τον βιβλιοπώλη της οδού Σταδίου. Ό,τι φάνηκε στην αρχή σαν απλή αγορά ενός βιβλίου, ήταν στην πραγματικότητα ο πρώτος αξιόλογος σταθμός στην πνευματική του ζωή. Έτσι το αισθάνθηκε ο ίδιος και είπε: «Τότε σήμανε για μένα η ώρα του Θείου ελέους για τη μετάνοια και επιστροφή μου στον Χριστό, τον Οποίο πρωτύτερα τόσο πολύ πολεμούσα και έβριζα».

Το αγκίστρι του Θεού

Η μετάνοια και επιστροφή του Μεταλληνού στον Χριστό δεν υπήρξε συμβάν αιφνίδιο. Το φως δεν έλαμψε στα μάτια της ψυχής του αμέσως ,όπως έγινε στον Ιουδαίο Σαύλο, στο δρόμο της Δαμασκού. Στην περίπτωση του Μεταλληνού, η αλήθεια κέρδιζε έδαφος μέσα του προοδευτικά, σε διαδοχικές φάσεις και με σκληρούς εσωτερικούς αγώνες. Πρώτα έπρεπε, φυσικά, να γκρεμιστεί ο τοίχος της απιστίας του. Ο Μεταλληνός πολεμούσε και έβριζε τον Χριστό από άγνοια, όχι από συνειδητή παρακοή. Ήταν άπιστος, αλλά όχι απειθής. Σε τέτοια περίσταση το επόμενο βήμα που χρειαζόταν να κάνει ήταν να γνωρίσει αυτό που πολεμούσε, να το μελετήσει, να το ψηλαφήσει. Η ευκαιρία αυτή παρουσιάστηκε χωρίς ο ίδιος να την επιδιώξει, μόλις έδωσε τη δραχμή του κι αγόρασε το βιβλίο του Σατωμπριάν, «για να συμπληρώσω την πανοπλία μου προς τέλεια ανατροπή του Χριστιανισμού». Ήταν εκείνη η στιγμή, που ο Θεός έριξε από τον ουρανό το αγκίστρι Του στη σκοτισμένη αλλά ειλικρινή ψυχή του Κώστα Μεταλληνού. Ο ίδιος την είχε ονομάσει: «Ώρα του θείου ελέους». Βγήκε από το βιβλιοπωλείο και τράβηξε αμέσως για το δωμάτιό του, κρατώντας το νέο βιβλίο του, σαν τον πεινασμένο που κρατάει ζεστό ψωμί. Τόσο δυνατός ήταν ο πειρασμός του για να μελετήσει τα «αθεϊστικά» επιχειρήματα του Σατωμπριάν, ώστε χωρίς να περιμένει να φτάσει στο δωμάτιό του άνοιξε το βιβλίο και διάβαζε περπατώντας. Αίφνης σταμάτησε. Ξαναδιάβασε όσα είχε μόλις διαβάσει κι αμέσως έδειξε μια έκφραση απορίας. Κατάλαβε πως είχε γελαστεί. Ο συγγραφέας του βιβλίου ήταν Γάλλος αλλά όχι άθεος, όπως τον περίμενε. Τα επιχειρήματά του μάλιστα κάθε άλλο παρά αντιχριστιανικά ήταν. Ιδού, πώς αναφέρει την περίπτωση: «Οποία κατάπληξη και απογοήτευση με κατέλαβε, όταν σε λιγάκι με το διάβασμά μου εκείνο, ανακάλυψα ότι ο συγγραφέας αντί να πολεμάει υποστήριζε τον Χριστιανισμό και αντί να καταφέρεται κατά της θρησκείας την συνιστούσε»

Η διάψευση που τον οδήγησε στην επίγνωση

Σκέφτηκε προς στιγμή να επιστρέψει το ανεπιθύμητο βιβλίο και να ζητήσει να ξαναπάρει τη δραχμή του, αλλά γι’ αυτόν η απόπειρα δεν ήταν εύκολη. Εκ φύσεως ντροπαλός, ο Μεταλληνός αποφάσισε να ζημιωθεί τη δραχμή παρά να έρθει σε προστριβή με τον βιβλιοπώλη. δεν χώνεψε όμως εύκολα το λάθος του και ξέσπασε σε ύβρεις εναντίον του Σατωμπριάν – γιατί δεν ήταν άθεος: «Βρε τον βλάκα! Κρίμα που είναι και Γάλλος!», είπε αγανακτισμένος. Σαν ψευτοπαρηγοριά για το περιττό έξοδο βρήκε τρόπο να χρησιμοποιήσει κάπως το βιβλίο: Είπε στον εαυτό του: «Μια φορά που έπεσε στο χέρι μου, θα το ανασκευάσω και θα δημοσιεύσω την κριτική μου σ’ ένα μικρό βιβλιαράκι, να το διαβάζει ο κόσμος και να βγει από την πλάνη του Ιησού Χριστού. Άλλωστε είναι ευκαιρία ν’ ακονίσω πάνω στο βιβλίο και την πολεμική μου ικανότητα, ανασκευάζοντάς το». Κι αυτό ακριβώς βάλθηκε να κάνει. Από την πρώτη σελίδα του βιβλίου προχωρούσε με υπομονή και σύστημα μελετώντας την καθεμιά παράγραφο, ξεκαθαρίζοντας την καθεμιά ιδέα, εξετάζοντας το καθένα επιχείρημα. Όλα τα έβρισκε ανάποδα. Όλες τις ιδέες άστοχες. Όλα τα επιχειρήματα ήταν στην κρίση του αβάσιμα. Πόσο εύκολα και θριαμβευτικά τα ανέτρεπε! Ένα περίπου μήνα έπαιζε με πείσμα αυτό το παιχνίδι της ανασκευής του Σατωμπριάν, ώσπου ανέλαβε πλέον την πρωτοβουλία ο Θεός. Και ιδού πώς: Ενώ μελετούσε την 30η σελίδα του βιβλίου σταμάτησε στην παρακάτω φράση: «Από τη στιγμή που παραδέχεσαι την ύπαρξη ενός Θεού φτάνεις, χωρίς να το θέλεις, στη Χριστιανική θρησκεία και σε όλα τα δόγματά της, όπως παρατήρησαν ο Κλαρκ (Clarke) και ο Πασκάλ (Pascal)».

Ο Πασκάλ το όργανο του Θεού για την αφύπνισή του

Παράξενη ιδέα! Αυτό μάλιστα το «χωρίς να το θέλεις», ήταν πρωτάκουστο. Τι σημαίνει «από τη στιγμή που παραδέχεσαι την ύπαρξη ενός Θεού φτάνεις, χωρίς να το θέλεις, στη Χριστιανική θρησκεία και σε όλα τα δόγματά της»; απόρησε ο Μεταλληνός. Σαν σπουδαστής των Μαθηματικών πίστευε ότι πρέπει να υπάρχει μια «Δύναμη» που συντηρεί και κυβερνά τους θαυμαστούς κόσμους του Σύμπαντος. Σαν λογικός όμως άνθρωπος, έγινε περίεργος να μάθει, «πώς από την Δύναμη καταλήγουμε στον Χριστό»; Η απορία του μάλιστα μεγάλωσε εξ αιτίας μιας μεταφραστικής αβλεψίας που έκανε, όταν στο τέλος της παραπάνω φράσης του Σατωμπριάν, ο Μεταλληνός κατάλαβε το ρήμα «παρατήρησαν» (REMARQUER) να σημαίνει «απέδειξαν» (DEMONTRER). Έτσι, διαβάζοντας τη φράση αυτή κατάλαβε λανθασμένα, πως ο Κλαρκ και ο Πασκάλ «απέδειξαν» την αλήθεια της Χριστιανικής θρησκείας και των δογμάτων της. Αυτό το «απέδειξαν» τράβηξε ολόκληρη την προσοχή του μαθηματικού Μεταλληνού. Στα Μαθηματικά αποδεικνύεται ότι λ.χ. το άθροισμα των γωνιών κάθε τριγώνου ισούται με 2 ορθές γωνίες. Ποια όμως θέση έχει, η «απόδειξη» σε θέματα φιλοσοφικά ή θρησκευτικά; Αυτό ήθελε να το μάθει. Ο Κλαρκ ήταν στον Μεταλληνό συγγραφέας άγνωστος. Όσο για τον Πασκάλ δεν ήταν ολωσδιόλου βέβαιος αν επρόκειτο για τον ξακουστό εφευρέτη και μαθηματικό Blaise Pascal. Εν πάση περιπτώσει, η αβλεψία του να μεταφράσει το «παρατήρησαν» σε «απέδειξαν», έφερε τη στιγμή εκείνη στο πνεύμα του Μεταλληνού μεγάλη ανησυχία, μαζί με ακατανίκητο πόθο για έρευνα. Διηγείται ο ίδιος: «Έκλεισα το βιβλίο αμέσως, -την ώρα εκείνη ήταν μεσάνυχτα περασμένα-, και είπα: Αύριο πρωί – πρωί θα πάω στην Εθνική Βιβλιοθήκη για να δω τι είδους «αποδείξεις» είναι αυτές επιτέλους. Είμαι πολύ περίεργος. Αν είναι σοβαρές θα τις ελέγξω και θα τις δεχτώ». Στα λόγια αυτά αρχίζει να φαίνεται η ειλικρινής διάθεση του Μεταλληνού, για να αποκτήσει τον θησαυρό της αλήθειας. Η μέθοδός του θα ήταν η ελεύθερη έρευνα. Επιθυμούσε διακαώς δια μέσου της ελεύθερης έρευνας, να εισχωρήσει στα βάθη των πραγμάτων, έτοιμος να αντικαταστήσει την ηθική του άγνοια ή την επιπόλαιη απιστία του, με τα στοιχεία της ζωντανής και πραγματικής αλήθειας. Ήταν ένας αγαθός ζήλος του Μεταλληνού, που δεν απέβλεπε στο να ικανοποιήσει μόνο την διανοητική του περιέργεια. Αισθάνθηκε συνάμα την ενστικτώδη ανάγκη να χορτάσει και την πεινασμένη ψυχή του. Πρώτα απ’ όλα ήθελε να διαπιστώσει τις αποδείξεις του Κλαρκ και του Πασκάλ, αποφασισμένος να ελέγξει ό,τι θα ήταν σοβαρό, και να δεχτεί ό,τι στο φως της νοημοσύνης του θα φαινόταν αληθινό.

Το πάθος του για την αλήθεια

Και συνεχίζει ο ίδιος: «Αυτό αποφάσισα και έπεσα εκείνο το βράδυ στο κρεβάτι μου με μεγάλη ανυπομονησία, περιμένοντας να φέξει». Σαν έφεξε ο Θεός τη μέρα Του, ο Μεταλληνός, ανήσυχος και ξάγρυπνος, ντύθηκε βιαστικά και ξεκίνησε για τη Βιβλιοθήκη. Ήταν ο πρώτος επισκέπτης, που πέρασε το κατώφλι του κτιρίου εκείνο το πρωί, αφού πρώτα περίμενε ανυπόμονα μπρος από την κλειστή είσοδο, αρκετή ώρα. Αμέσως αναζήτησε στο ευρετήριο το όνομα Κλαρκ, και είδε πως πρόκειται για τον Άγγλο χριστιανό φιλόσοφο Σαμουήλ Κλαρκ (Samuel Clarke) (1675-1729). Αλλά ποια κακοτυχία! Ο σοφός αυτός είχε γράψει τις μελέτες του στην αγγλική γλώσσα και ο Μεταλληνός δεν ήξερε τότε αρκετά αγγλικά. Πικραμένος για την αποτυχία του ξανάδωσε το βιβλίο στην υπάλληλο της Βιβλιοθήκης. Μήπως η τύχη του θα ήταν καλύτερη με τον Πασκάλ; Έψαξε στο Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό να βρει το όνομα «Πασκάλ» και η καρδιά του Μεταλληνού καταχάρηκε όταν διαπίστωσε ότι τούτη τη φορά χτύπησε το στόχο. Μάλιστα! Ήταν ο Γάλλος μαθηματικός και εφευρέτης Blaise Pascal, όπως το είχε υποψιαστεί. Και τώρα ο Μεταλληνός βάλθηκε να γνωρίσει στενότερα τον άνθρωπο που θα του παρουσίαζε τις «αποδείξεις», πώς από την ανώτερη Δύναμη, χωρίς να το θέλουμε, φτάνουμε στο Χριστό. Διαβάζοντας το άρθρο για τον Πασκάλ, είδε τούτη τη φορά ζωηρότερα τα σημάδια της μεγάλης αυτής ιδιοφυίας στα Μαθηματικά και στη Φυσική. Οι εφευρέσεις του και οι νέες ιδέες του στην επιστήμη ήταν στ’ αλήθεια πρωτότυπες και καταπληκτικές. Η κατασκευή της πρώτης μηχανής αριθμητικών υπολογισμών που είχε τραβήξει τον θαυμασμό του κόσμου, τα περίφημα γεωμετρικά θεωρήματα περί κωνικών τομών, τα πειράματα της υδροστατικής, οι αρχές της θεωρίας των πιθανοτήτων, και άλλα πολλά, έδειξαν στη φαντασία του Μεταλληνού το μεγαλείο και τη δύναμη αυτής της ιδιοφυίας. Τη στιγμή όμως εκείνη ο ανήσυχος φοιτητής ενδιαφερόταν περισσότερο να βρει τις θρησκευτικές «αποδείξεις» του Πασκάλ, παρά να θαυμάσει τα επιστημονικά του επιτεύγματα. Στον κατάλογο των έργων του σοφού μαθηματικού, ο τίτλος «Σκέψεις» (Pensées) τράβηξε ολόκληρη την προσοχή του Μεταλληνού. Οι «Σκέψεις» ήταν θρησκευτικοί και φιλοσοφικοί στοχασμοί του Πασκάλ, που είχαν εκδοθεί σε βιβλίο ύστερα από τον θάνατό του. Υπήρχε άραγε στη Βιβλιοθήκη το βιβλίο αυτό; -Μάλιστα, το έχουμε, απάντησε ο υπάλληλος. Και το έφερε. Ο Μεταλληνός είχε λόγους ν’ αγαπήσει το βιβλίο με την πρώτη ματιά. Πρώτα απ’ όλα, οι «Σκέψεις» ήταν γραμμένες στη γαλλική γλώσσα, που τη διάβαζε χωρίς δυσκολία. Ύστερα, ο συγγραφέας ήταν Γάλλος, όπως του άρεσε να είναι˙ επίσης, ξακουστός μαθηματικός, δηλαδή αναγνωρισμένος διανοούμενος του δικού του κλάδου. Αλλά προπαντός ήταν το βιβλίο που απαντούσε στα ερωτήματά του με «αποδείξεις». Η χαρά του Μεταλληνού ήταν απερίγραπτη. Μακάριοι οι πεινώντες και διψώντες την δικαιοσύνην... Έγραψε αργότερα: «Η ψυχολογική μου κατάσταση της στιγμής εκείνης που πήρα στο χέρι μου το βιβλίο αυτό, μένει μέσα μου τόσο βαθιά χαραγμένη, ώστε μπορώ να βεβαιώσω ότι αν μου χάριζαν όλο τον κόσμο υπό τον όρο να πετάξω το βιβλίο εκείνο, θα απέρριπτα την πρόταση χωρίς δισταγμό. Τόσο ήταν το πνεύμα μου διψασμένο και περίεργο για τη μεγάλη αυτή έρευνα». Τα λόγια αυτά θυμίζουν τον μακαρισμό του Κυρίου για όσους πεινούν και διψούν τη δικαιοσύνη. Η υπόσχεση: Θα χορταστούν. Κι όμως κανένας δεν μπορεί να απολαύσει τέτοιο χορτασμό, χωρίς τη βοήθεια του θείου ελέους. Ο Θεός είναι εκείνος που για να σώσει, άλλοτε δίνει φως στους τυφλούς και άλλοτε τυφλώνει τους βλέποντες. Δύο φορές ο Μεταλληνός τυφλώθηκε για να πιαστεί στο αγκίστρι του Θεού. Τη μία φορά αγοράζοντας το βιβλίο που δεν επιθυμούσε να αγοράσει. Τη δεύτερη φορά μεταφράζοντας το ρήμα «παρατήρησαν» σαν «απέδειξαν», ένα επιπόλαιο λάθος που άνοιξε την όρεξή του για περισσότερη έρευνα. «Ω Θεέ μου!», ανέκραξε ο Μεταλληνός θυμούμενος την περίπτωση, «άραγε η φλογισμένη αυτή δίψα και περιέργειά μου θα γεννιόταν στην ψυχή μου εάν δεν είχα κάνει αυτά τα δύο λάθη;». Το ερώτημα δεν το άφησε αναπάντητο: «Όχι, Όχι! Είμαι βέβαιος ότι είχες αναρίθμητες ακόμα μεθόδους για να με ελεήσεις, -μια αμαρτωλή και σκοτισμένη ψυχή που ήμουν-, στη χάρη και στο φως του Χριστού Σου, αλλά μεταξύ αυτών χρησιμοποίησες την πιο πρόχειρη λαβή που πρόβαλε από μέσα μου». Όταν αργότερα, σαν κήρυκας του Λόγου, ο Μεταλληνός εξυμνούσε από τον άμβωνα τα σοφά σχέδια του Θεού στη ζωή του ανθρώπου, πάντοτε ανέφερε αυτή τη λέξη «λαβή» -άλλοτε την έλεγε «χερούλι»- θυμούμενος όπως φαίνεται, τη δική του ατομική ιστορία. Το «χερούλι» που είχε προβάλει από μέσα του ήταν ένας ασυγκράτητος πόθος να βρει την αλήθεια δια μέσου της Επιστήμης. Και ιδού ότι ο Θεός, στην ανεκδιήγητη συγκατάβασή Του, οδήγησε τον ανήσυχο φοιτητή στα πόδια ενός ανθρώπου που είχε πολλή επιστήμη στο μυαλό του, αλλά και βαθιά ευσέβεια στην καρδιά του.

Στα πόδια του Πασκάλ

Κυριαρχημένος από περιέργεια, ο Μεταλληνός πήρε στα χέρια του τις «Σκέψεις» του Πασκάλ κι αποσύρθηκε σ’ ένα τραπέζι της Βιβλιοθήκης. Εκεί κάθισε κι άρχισε να διαβάζει από την αρχή, προσέχοντας να μη χάσει ούτε γραμμή. Ο τίτλος του πρώτου κεφαλαίου ήταν: «Εναντίον της αδιαφορίας των άθεων». Και η πρώτη πρόταση: «Ας μάθουν τουλάχιστον ποια είναι η θρησκεία που πολεμούν προτού την πολεμήσουν». Τα παραπάνω λόγια ακούστηκαν μέσα του σαν βροντή και το πνεύμα του ταράχτηκε. Ο Μεταλληνός αισθάνθηκε, πως η μομφή ταίριαζε ακριβώς στη δική του περίπτωση. Κι αυτός επίσης βλασφημούσε και καταδίκαζε εκείνο που αγνοούσε. Φυσικά, η άγνοια δεν σβήνει την ενοχή μπροστά στη Δικαιοσύνη του Θεού, είναι όμως αλήθεια πως δημιουργεί μέσα στον άνθρωπο μία τελευταία ευνοϊκή ευκαιρία για συγνώμη και για αποκατάσταση. Ο Χριστός ζήτησε να συγχωρεθούν οι σταυρωτές Του, επειδή δεν γνώριζαν τι έκαναν. Ο δε απόστολος Παύλος εξυμνεί το έλεος του Θεού γιατί συγχωρέθηκε εξ αιτίας της αγνοίας του, μολονότι βλασφημούσε και κατάτρεχε τον Χριστό. Σ’ αυτό το ίδιο πλαίσιο ελέους, ο Θεός άρχισε να περικλείει και τον ειλικρινή Μεταλληνό, στην ψυχή του οποίου άρχισε κιόλας να ξυπνά ένα δυνατό συναίσθημα ντροπής και ελέγχου. «Τι λοιπόν, ώστε δεν ξέρω τι πολεμώ;» είπε μέσα του, σαν διάβασε τα πρώτα λόγια του Πασκάλ. Κι ομολόγησε: «Εκείνη τη στιγμή η καρδιά μου, στο βάθος, αυστηρότατα με ήλεγξε, γιατί δεν είχα ποτέ διαβάσει ούτε πάρει στο χέρι μου ολόκληρο το Ευαγγέλιο»

Οι πρώτες αχτίνες

Ο Μεταλληνός συνέχισε να διαβάζει. Όσο διάβαζε τόσο περισσότερο πρόσεχε, πόσο επιβλητική και λογική ήταν η φωνή της Χριστιανικής μαρτυρίας. Η αληθινή επιστήμη δεν συγκρούεται με την πίστη, ούτε η υγιής φιλοσοφία καταργεί την Αποκάλυψη του Θεού. Όλες οι επιθέσεις εναντίον της Χριστιανικής Θρησκείας ξεκινούν από την ηθική εξαχρείωση του ανθρώπου. Η εξαχρείωση αυτή έχει αποπλανήσει τη σκέψη του και την κρίση του για την Αλήθεια, κι ενόσω η ανθρώπινη καρδιά είναι αποξενωμένη από τον Θεό, δεν βλέπει μέσα της και γύρω της παρά πυκνά σκοτάδια. Ο Θεός έδωσε αισθητά σημεία στην Εκκλησία Του, για να γνωριστεί από εκείνους που Τον αναζητούν με ειλικρίνεια. Πράγματι, υπάρχει αρκετό φως για να φωτίσει τους ειλικρινείς αλλά και αρκετό σκοτάδι για να Τον βρουν μόνον εκείνοι που Τον αναζητούν με όλη τους την καρδιά. Επίσης, υπάρχει αρκετό σκοτάδι για να τυφλώσει τους αρνητές του Θεού, καθώς και αρκετό φως για να τους καταδικάσει. Σκέψεις σαν κι αυτές, ειπωμένες από τον Πασκάλ, είχαν τρομερή επίδραση στο πνεύμα του Μεταλληνού. Τη στιγμή εκείνη το πρόβλημά του ήταν πρώτιστα διανοητικό και λιγότερο ηθικό. Πρώτα ήθελε να δυναμώσει τη γνώση του με επιχειρήματα και με πειστικές ιδέες. Διαβάζοντας τις «Σκέψεις», είδε ότι ο Πασκάλ ήταν μοναδικός για να προσφέρει τέτοια βοήθεια. Η θετικότητα των ιδεών του, το μεγαλείο των εκφράσεών του, η καθαρή σκέψη και προπαντός η δύναμη της λογικής του ξακουστού επιστήμονα, ταπείνωσαν τον ειλικρινή φοιτητή και τα στηρίγματα της απιστίας του άρχιζαν ένα-ένα να πέφτουν. Όταν σήμανε το κουδούνι της Βιβλιοθήκης για το μεσημεριανό κλείσιμο, ο Μεταλληνός είχε κιόλας κάνει πνευματική στροφή. Τώρα ήταν έτοιμος να προτιμήσει τον Πασκάλ από τον άθεο Βολταίρο, με την ίδια ευκολία που θα προτιμούσε τον Χριστό από τον Βαραββά. «Άλλος μπήκα στη Βιβλιοθήκη το πρωί κι άλλος βγήκα το μεσημέρι» ομολογεί ο Μεταλληνός. «Χωρίς τότε να το καταλάβω είχα ήδη κερδηθεί, γιατί είχα βαθύτατα ταπεινωθεί και πόθησα να ερευνήσω απροκατάληπτα με όλη την καρδιά μου. Αναγνώρισα ότι για πρώτη φορά άκουγα την ορθή και ακατανίκητη σκέψη να μου μιλάει για αυτά τα ζητήματα και να με βάζει στη θέση μου». Το απόγευμα της ίδιας μέρας ξαναήρθε στη Βιβλιοθήκη. Τούτη τη φορά εφοδιασμένος με χαρτί και μολύβι για να κρατήσει σημειώσεις. Άνοιξε τυχαία το βιβλίο στους στοχασμούς του Πασκάλ για την αθλιότητα του ανθρώπου που ζει χωρίς Θεό. Ιδού μερικά συμπεράσματα που σημείωσε: Ο άνθρωπος έχει μέσα του τη σφραγίδα του μεγαλείου, αλλά και το στίγμα της αθλιότητας. Το μεγαλείο του ανθρώπου βρίσκεται στη θεία καταγωγή του, η αθλιότητά του στη διαφθορά και την αμαρτία του. Υπάρχει μια αρμονική σχέση μεταξύ Χριστιανικής Αλήθειας και των αναγκών της ανθρώπινης ψυχής. Ο άνθρωπος αφημένος στον εαυτό του είναι αβοήθητος και χαμένος, γι’ αυτό έχει απόλυτη ανάγκη μιας απ’ έξω βοήθειας, ανώτερης και θείας.

Η δίψα του για την Αλήθεια εντείνεται

Για μια στιγμή σταμάτησε το διάβασμα. Περιεργάστηκε στα χέρια του το καλό βιβλίο, το καμάρωσε και το επιθύμησε. Τι ευχαρίστηση να έχεις ένα τέτοιο βοήθημα στο σπίτι σου, δικό σου, και να το μελετάς όσες ώρες θέλεις, σκέφτηκε ο Μεταλληνός. Άρχισε λοιπόν το κυνήγι για να βρει τις «Σκέψεις» του Πασκάλ. Τρεις ημέρες τριγύριζε στα παλαιοβιβλιοπωλεία χωρίς αποτέλεσμα, ώσπου, επιτέλους το βρήκε, το αγόρασε, και, όπως γράφει ο ίδιος, «τράβηξα κατ’ ευθείαν στο δωμάτιό μου για ν’ απορροφήσω ολόκληρο το περιεχόμενο». Δεν υπάρχει αμφιβολία, πως ο ανήσυχος φοιτητής πήρε το ζήτημα στα σοβαρά. Για να μελετά απερίσπαστος τον Πασκάλ αποφάσισε να αφήσει προσωρινά τα Μαθηματικά, αποφασισμένος να καταλήξει σε θετικά αποτελέσματα. Κλεισμένος στο δωμάτιό του και σχεδόν απομονωμένος από τον έξω κόσμο, μελετούσε αχόρταγος τις «Σκέψεις», για δύο συνεχείς μήνες κι από το πρωί ως το βράδυ. «Μόνος με τα βιβλία, χλευαζόμενος από το στενό κύκλο των συμφοιτητών μου, αποσυρόμουν στο φτωχικό δωμάτιο ολόκληρη την ημέρα και από εκπλήξεως σε έκπληξη, έβλεπα το σκοτεινό βάραθρο που βρισκόμουν, αλλά και το φως προς το οποίο σιγά-σιγά ανέβαινα». Στο διάστημα αυτό μεγάλες υλικές στερήσεις έσφιγγαν το φτωχό φοιτητή, αλλά το πνεύμα του έβοσκε ευχαριστημένο σε καταπράσινα λιβάδια. Κι όμως. Η γαλήνη αυτή δεν ήταν παρά προμήνυμα της ερχόμενης θύελλας. Σύγνεφα ανησυχίας και ηθικού ελέγχου άρχισαν να επισκιάζουν την ψυχή του Μεταλληνού, ενώ παρακολουθούσε τον θεοσεβή Πασκάλ να περιγράφει τη δραματική πάλη της ανθρώπινης συνείδησης με τον Θείο Νόμο. Είδε επίσης ότι και ο Πασκάλ ακόμα είχε έρθει σε πνευματική αγωνία, σαν ανακάλυψε στα βάθη της ψυχής του τα κρυμμένα μικρόβια της ενοχής του, και της ηθικής αρρώστιας του. Οι σκέψεις αυτές έστρεψαν την προσοχή του Μεταλληνού στη δική του ηθική κατάσταση. Και τότε για πρώτη φορά στη ζωή του αισθάνθηκε πως κι αυτός ήταν φοβερά ένοχος απέναντι της Θείας δικαιοσύνης, η οποία διατάζει, κρίνει και καταδικάζει. Τόσο βαθιά επηρέασε τον ευαίσθητο φοιτητή το συναίσθημα αυτό της ενοχής του, που αμέσως το ενδιαφέρον του στράφηκε σε άλλη κατεύθυνση. Οι αναζητήσεις του πνεύματος, άρχισαν να γίνονται αμηχανίες της ψυχής. Δεν ερευνούσε πλέον για να εξοπλίσει τη γνώση του με επιχειρήματα εναντίον του υλισμού και της απιστίας, τώρα ζητούσε πρώτιστα να βρει την απάντηση που θα καθησύχαζε την ταραγμένη του συνείδηση.

Η βαθιά συναίσθηση της αμαρτωλότητας

Είχε μήπως ο Πασκάλ την απάντηση; Στο σημείο αυτό ο Μεταλληνός έμαθε από τον ευσεβή δάσκαλό του, πως το πρώτο βήμα για την ηθική ανόρθωση και θεραπεία είναι να γνωρίσει τον εαυτό του. Πράγματι, ο Πασκάλ έπεισε τον ειλικρινή μαθητή του να κάνει ένα ταξίδι μέσα στα ίδια τα βάθη του, για να διαπιστώσει τη χρεοκοπία και τη διαστροφή της φύσης του. Το κακό βρίσκεται στον άνθρωπο σαν νόμος, σαν μία δύναμη ακαταμάχητη, που τον κυριαρχεί και διαφθείρει την ψυχή, το σώμα και το πνεύμα του. Γι’ αυτό ο άνθρωπος είναι αδύνατος να κάνει το αγαθό και ανίκανος να εκπληρώσει τον ηθικό νόμο. Έχει ζωή, αλλά δεν έχει την ανώτερη ζωή. Έχει δύναμη αλλά δεν έχει την ανώτερη δύναμη. Έχει δύναμη αλλά για να κάνει το αγαθό χρειάζεται μία ανώτερη δύναμη. Αδύνατο συνεπώς στον άνθρωπο να θεραπευτεί και να ανορθωθεί, αν πρώτα δεν δει τη ηθική του κατάσταση, ποιος πράγματι είναι. Ο ειλικρινής Μεταλληνός, δεν άργησε να δει ποιος πράγματι ήταν. Είδε μέσα του εξαθλίωση, είδε ασέβεια, είδε άνομα πάθη, είδε μίσος, είδε πλάνες, είδε σκοτάδια, είδε όπως γράφει˙ «ένα χάος ν’ απλώνεται απειλητικό κάτω από τα πόδια μου». Ήταν το χάος που αντικρίζει ο καθένας αμαρτωλός, σαν γνωρίσει μονάχα την ηθική του εξαθλίωση, χωρίς να γνωρίσει συνάμα και το έλεος του Θεού. Αλλά για να γνωρίσει ο άνθρωπος τον Θεό και το έλεός Του, πρέπει να γνωρίσει τον Χριστό, εξηγεί ο Πασκάλ. Χωρίς Αυτόν τον Μεσίτη, δεν υπάρχει καμία επικοινωνία μεταξύ ανθρώπου και του Θεού. Όσοι ζητούν τον Θεό έξω από το Πρόσωπο του Χριστού δεν βρίσκουν κανένα φως, καμία ικανοποίηση, επειδή ο Χριστός είναι το φως των τυφλών και ο χορτασμός των πεινασμένων. «Είναι ο αληθινός Θεός, τον οποίο πλησιάζουμε δίχως υπερηφάνεια και μπροστά στον οποίο γονατίζουμε χωρίς απελπισία», βεβαιώνει ο Πασκάλ. Άλλοτε ο Ναζωραίος Ιησούς ήταν για τον Μεταλληνό ο μισητός Εβραίος, που πολεμούσε την Επιστήμη και την ανθρώπινη πρόοδο. Τώρα, στο νέο προσανατολισμό του, ο ειλικρινής φοιτητής έδειξε προθυμία να βάλει το χέρι του στην πλευρά του Χριστού, τη φορά τούτη με περισσότερη προσοχή κα λιγότερη προκατάληψη.

Ο Κύριός μου και ο Θεός μου

Το θεμέλιο της Χριστιανικής θρησκείας, είναι η επουράνια καταγωγή του Ιησού Χριστού. Αυτό ήταν το πρώτο συμπέρασμα του Μεταλληνού στην έρευνά του. Βρήκε στον Πασκάλ, πως όποιος αρνείται τη θεία φύση του Ιησού, αυτός κατεβάζει τον Χριστιανισμό στο επίπεδο ανθρώπινης θρησκείας και τον θεμελιωτή του, στο επίπεδο ενός ανθρώπου ψεύτη και εγωμανή. Διότι από τις διακηρύξεις που ο Ιησούς Χριστός έκανε για το πρόσωπό Του, ένα από τα δύο πρέπει να δεχτούμε: Ή ότι ήταν ένας αχρείος μεγαλομανής, ο οποίος βλασφημούσε τον Θεό ή ήταν στ’ αλήθεια ο μονογενής Υιός του Θεού. Εντύπωση προξένησε στον Μεταλληνό ο ευφυής τρόπος με τον οποίο ο Πασκάλ υποστήριζε την θεότητα του Ιησού Χριστού, επικαλούμενος τη Λογική και την Ιστορία. Υπάρχουν –κατά τον Πασκάλ– τρία επιχειρήματα που μαρτυρούν την θεία καταγωγή του Χριστού: Πρώτον είναι η ηθική τελειότητά Του. Ήταν τέλειος και αναμάρτητος. Ποτέ ο Ιησούς δεν χρειάστηκε να ζητήσει από τους άλλους να Τον συγχωρήσουν για κάποιο λάθος Του, ούτε ποτέ χρειάστηκε να λυπηθεί για κάτι που έκανε ή για κάτι που παρέλειψε να κάνει. Το ερώτημα που απηύθυνε στους κατηγόρους Του, «Ποιος από σας με ελέγχει περί αμαρτίας» (Ιωάν. η’ 46), έχει μείνει από τότε μέχρι σήμερα αναπάντητο. Στη μαρτυρία αυτή που ο Ιησούς έδωσε για τον εαυτό Του, ο επουράνιος Πατέρας Του πρόσθεσε μία δική Του εξωτερική μαρτυρία, με τις θαυματουργικές ενέργειες που έκανε δια μέσου του Υιού Του. Οι υπερφυσικές αυτές ενέργειες, που ακτινοβολούν απεριόριστη δύναμη και καλοσύνη, αποτελούν τη δεύτερη φανέρωση της θείας καταγωγής του Ιησού Χριστού. Θεράπευσε αρρώστους, έδωσε φως σε τυφλούς, καθάρισε λεπρούς, ανάστησε νεκρούς, σίγησε ανέμους, όλες υπερφυσικές εκδηλώσεις που σφράγισαν τη διδασκαλία Του σαν αληθινή και θεία, στον καθένα που είναι φίλος της αλήθειας. Παράλληλα με την ηθική τελειότητα του Ιησού και τα θαύματά Του, παρουσιάζει ο Πασκάλ κι ένα τρίτο επιχείρημα για την επουράνια καταγωγή Του, πλέον μεγαλειώδες και αποστομωτικό: Είναι οι Προφητείες για το Πρόσωπο και το Έργο του Χριστού. Ιδού τα ίδια τα λόγια του: «Οι προφητείες είναι οι δυνατότερες αποδείξεις περί του Ιησού Χριστού. Αν ένας άνθρωπος, μόνος, έγραφε ένα βιβλίο με προρρήσεις για τον Ιησού Χριστό, προλέγοντας τον χρόνο και τον τόπο το ερχομού Του και ο Χριστός παρουσιαζόταν σύμφωνα με τις προρρήσεις αυτές, το γεγονός θα είχε ασφαλώς εξαιρετική σημασία. Αλλά στην περίπτωσή μας έχουμε κάτι πολύ περισσότερο. Εδώ μία ολόκληρη σειρά προφητών, παρουσιάζονται στο διάστημα τεσσάρων χιλιάδων χρόνων και προφητεύουν ο ένας κατόπιν του άλλου το ίδιο ιστορικό συμβάν. Βλέπουμε ένα ολόκληρο λαό να προαναγγέλλει το συμβάν αυτό, και στο διάστημα των τεσσάρων χιλιάδων χρόνων, ο λαός αυτός εξακολουθεί να υπάρχει για να δίνει ορατή μαρτυρία των διαβεβαιώσεων που κατέχει και από τις οποίες δεν έχει αποκλίνει παρ’ όλες τις απειλές και τους διωγμούς που υπέφερε. Το γεγονός τούτο έχει ακόμη μεγαλύτερη σημασία.»

Περισσότερο φως

Αποκάλυψη ήταν για τον Μεταλληνό αυτοί οι συλλογισμοί. Η αλήθεια για το Πρόσωπο του Χριστού άρχιζε να φωτίζει προοδευτικά το πνεύμα του, ώσπου κάθε αμφιβολία του διαλύθηκε. Αυτό έγινε κυρίως ενώ μελετούσε το κεφάλαιο περί προφητειών. «Όταν διάβαζα το περί προφητειών του Χριστού κεφάλαιο του Πασκάλ, έλαμψε μέσα μου φως. Τα λέπια από τα μάτια της ψυχής μου έπεσαν και στο πρόσωπο του άλλοτε μισητού Εβραίου, διέκρινα καθαρά τον μονογενή Υιό του Θεού». Αυτή όμως η φωτεινή αποκάλυψη, ήταν επόμενο να φανερώσει συνάμα στον Μεταλληνό και το οικτρό θέαμα της περασμένης του ζωής. Το αμαρτωλό παρελθόν του υψώθηκε ολόκληρο εναντίον του, σαν φάσμα απειλής και τρομερής κατηγορίας. Ένας πανικός κατέλαβε την ψυχή του, επειδή συναισθάνθηκε ότι με τα έργα της απιστίας του είχε κηρύξει ανοικτό πόλεμο εναντίον του Θεού, στο πρόσωπο του Υιού Του. Ολόκληρα μερόνυχτα ζούσε σ’ αυτή την αγωνία, έχοντας πολύ συχνά τους ίδιους εφιάλτες που δοκιμάζει ένας εγκληματίας όταν κρύβεται κυνηγημένος από τα όργανα του νόμου. Αισθάνθηκε τη Δικαιοσύνη του Θεού να τον κατατρέχει και να τον απειλεί με οργή και με αιώνια κόλαση: «Τόσος έλεγχος και φόβος άναψε στα βάθη μου για την υβριστική και πολεμική στάση μου απέναντι του Χριστού, ώστε κυριολεκτικά έτρεμαν τα γόνατά μου και αναστεναγμοί από τα έγκατα της ψυχής μου φλογισμένοι συχνόβγαιναν. Ο Χριστός ήταν Θεός κι εγώ Τον έβριζα και Τον πολεμούσα. Αν πέθαινα την ώρα κείνη, αν πέθαινα στην κατάσταση εκείνη, πού θα βρισκόμουν τώρα; Ιδού ποια σκέψη με είχε καταλάβει, ώστε όχι μόνο την ημέρα αλλά και τη νύχτα τιναζόμουν».

Η αληθινή μετάνοια

Αυτός ο τρόμος και ο έλεγχος του Μεταλληνού ήταν τα γνωρίσματα της αληθινής του μετάνοιας. Δεν είχε αισθανθεί απλώς λύπη για το άστατο παρελθόν του, αλλά μία βαθιά συνειδητή ενοχή που την ομολόγησε ενώπιον του Θεού, με την ίδια ειλικρινή κραυγή του Τελώνη της παραβολής. Παραδέχτηκε με συντριβή πως η ξεπεσμένη φύση του είχε επαναστατήσει κατά του Θεού και με βαθιά μεταμέλεια απαρνήθηκε ολόκληρο το αμαρτωλό παρελθόν του. Από τη μορφή αυτής της μετάνοιας ως την πλήρη συγχώρηση και σωτηρία της ψυχής, ένα μονάχα βήμα χρειαζόταν: Να στραφεί ο μετανοημένος στον Ιησού Χριστό, διότι μόνον Αυτός συγχωρεί αμαρτίες και σώζει αμαρτωλούς. Έτσι με την πνευματική χειραγώγηση του Πασκάλ, ο Μεταλληνός άπλωσε ικετευτικά χέρια προς τον Λυτρωτή του και πήρε κάτι που το αισθάνθηκε σαν εσωτερική ειρήνη, και τέλεια συγχώρηση. Αργότερα θυμήθηκε την ευχάριστη πείρα: «Κάθε φορά ύστερα από κάθε στεναγμό, μία γαλήνη ξεχυνόταν μέσα μου και μια σκέψη σαν αστραπή με διαπερνούσε: Μη φοβάσαι, σε δέχεται ο Χριστός˙ γλύτωσες!». Πράγματι, κακές έξεις βαθιά φυτεμένες στη ζωή του ξεριζώθηκαν, αμαρτωλές επιθυμίες κι άνομα πάθη έσβησαν. Αφότου δέχτηκε στην καρδιά του το νέο πράγμα, άρχισε να ζει το θαύμα μιας εσωτερικής αλλαγής, που στην ουσία της ήταν θεμελιώδης κι ολοτελής μεταμόρφωση της φύσης του. «Από την ημέρα που η πίστη στον Χριστό εισήλθε στην καρδιά μου, χωρίς καμιά προσπάθεια εκ μέρους μου, απελευθερώθηκα τελείως από τις αμαρτωλές επιθυμίες και πάθη στις οποίες άλλοτε ήμουν φοβερά υποδουλωμένος». Έτσι, το φως της γνώσης έγινε τώρα πίστη της καρδιάς και όσα είχε δεχτεί στη διάνοιά του τα δέχτηκε επίσης στην καρδιά του, όχι σαν σοφία, αλλά σαν αλήθεια που σώζει. Σαν έλεος του Θεού χαρακτήρισε ο Μεταλληνός την ανακάλυψη που έκανε, στο στάδιο αυτό, ορισμένων βιβλίων, στα οποία βρήκε πλούτο απολογητικής της Χριστιανικής πίστης. Προσεκτικά κι επίμονα, μελέτησε τα έργα αυτά με αποτέλεσμα να πει στον εαυτό του: «Αυτό μου χρειαζόταν για να πολεμήσω όχι πλέον τον Χριστό, αλλά τους πολέμιους του Χριστού»

Ο πολέμιος του Χριστού γίνεται ο υπερασπιστής Του

Η ώρα είχε σημάνει για να παρουσιάσει τις νέες πεποιθήσεις του δημόσια. Άρχισε από τους συμφοιτητές του. Με ενθουσιασμό ειλικρινή ιδεολόγου, βάλθηκε να διαμαρτύρεται για τις πλάνες που οι καθηγητές δίδασκαν στο Πανεπιστήμιο, σχετικά με τον υλισμό και την καταγωγή του ανθρώπου. Το βραβείο του σ’ αυτή τη δύσκολη πνευματική εκστρατεία ήταν τρεις ή τέσσερεις οπαδοί, οι οποίοι προσκολλήθηκαν, όλοι φοιτητές. Για να διατηρεί το ενδιαφέρον τους στις χριστιανικές αρχές, ο Μεταλληνός εφοδίαζε τακτικά τους πρώτους αυτούς οπαδούς του με μαρτυρίες άλλων επιστημόνων, που πολεμούσαν τις θεωρίες του Δαρβινισμού και της απιστίας. Αλλά το κύριο θέμα των συζητήσεων αυτών ήταν η θεότητα του Ιησού Χριστού. Αργότερα θυμήθηκε: «Μερικοί συμφοιτητές μου αντιλαμβανόμενοι την καλή μου κατάρτιση, δέχονταν τις διαβεβαιώσεις μου ότι ο Χριστός είναι αληθινά Θεός και πρέπει να Τον πιστεύουμε με όλη την καρδιά μας». Έτσι, στο διάστημα έξι μηνών (από την άνοιξη του 1910 μέχρι το φθινόπωρο του ίδιου χρόνου) ο Μεταλληνός έκανε απίστευτη πνευματική στροφή. Το έλεος του Θεού συνέργησε τέλεια με την ειλικρίνεια του ζηλωτή φοιτητή και τον άλλαξε από σφοδρό πολέμιο του Χριστού, σ’ έναν αφοσιωμένο μαθητή Του. Σ’ αυτό το στάδιο της γνώσης και της πείρας, το πνεύμα του Μεταλληνού πόθησε για πρώτη φορά μια ζωντανή και προσωπική επικοινωνία με τον Χριστό.

Η πρώτη προσευχή του

Μία έμπνευση έλαμψε στο νου του, ενώ βρισκόταν κλεισμένος στο δωμάτιό του: «Αφού πιστεύεις ότι ο Χριστός είναι Θεός, δεν κάνεις τώρα μια προσευχή προς Αυτόν;» Κι άρχισε να προσεύχεται. Κυριαρχημένος από συγκίνηση και ταπείνωση σήκωσε τα μάτια του ψηλά και άφησε το πνεύμα του να συναντήσει το Θείο Πνεύμα. Τα λόγια που είπε ήταν απλά κι όμως ανέβαιναν από τα μύχια της καρδιάς του, με δύναμη ενστίκτου. Μια σύντομη ομολογία, μια βαθιά ευχαριστία, μια ειλικρινής υπόσχεση, και πολλά δάκρυα. Σαν τελείωσε, η χαρά του ήταν ανείπωτη. Σχεδόν αμέσως θέλησε ν’ ανανεώσει την ίδια ευχάριστη πείρα της προσευχής. «Αισθάνθηκα μέσα μου τόση γλύκα και τόση χαρά, ώστε είπα μονολογώντας: Δεν κάνω πάλι άλλη μια προσευχή; » Και ξανάρχισε να προσεύχεται. Με νέα ομολογία, με νέα ευχαριστία, με νέα υπόσχεση, χύνοντας νέα δάκρυα, δοκιμάζοντας νέες χαρές. Σαν διψασμένη γη που δεν χορταίνει το νερό, έτσι του Μεταλληνού το πνεύμα δεν χόρταινε την προσευχή. Και για τρίτη φορά μιλούσε προς τον Χριστό, για να ομολογήσει και πάλι, να ευχαριστήσει και πάλι, να υποσχεθεί και πάλι. Αφού τελείωσε, είπε στον εαυτό του: «Βρήκα το μυστικό! Βρήκα το μυστικό! Θα μιλώ στο εξής με τον Χριστό. Θα πηγαίνω κοντά Του, να Του μιλώ πολλές φορές την ημέρα. Βρήκα! Βρήκα». Πράγματι είχε βρει, διότι από τη φθινοπωρινή εκείνη μέρα του 1910, η προσευχή ήταν για τον Μεταλληνό η σαΐτα του με την οποία άρχισε να υφαίνει στο στημόνι της ζωής του, το όμορφο πνευματικό του έργο. Ομολόγησε αργότερα: «Από τότε, η προσευχή πήρε στην καθημερινή μου ζωή, μια ζωντανή και ουσιαστική ομιλία προς τον Χριστό κι έγινε πηγή μέγιστης παρηγοριάς και χαράς».

Ο Άρειος Πάγος και ο Παρθενώνας

Ένα γλυκό και ήσυχο απόγευμα, στις ημέρες της πλούσιας πείρας του στην προσευχή, βημάτισε προς το παράθυρο του φτωχικού δωματίου του, άνοιξε τις γρίλιες κι έριξε μια αδιάφορη ματιά αντίκρυ στον ορίζοντα. Ο Παρθενώνας καμάρωνε λουσμένος σ’ ένα μελί ξάστερο φως που έβρεχε ο αττικός ουρανός στο ηλιοβασίλεμα. Δίπλα, μόλις και ξεχώριζε απ’ την Ακρόπολη, η ογκώδης άμορφη σιλουέτα του Άρειου Πάγου, απ’ όπου ο απόστολος των εθνών είχε κηρύξει για πρώτη φορά στους Αθηναίους ειδωλολάτρες τον αναστημένο Ιησού Χριστό. Και τα δύο αυτά μνημεία στέκονται εκεί επί αιώνες, το ένα δίπλα στο άλλο, γιγαντιαία σύμβολα της πανανθρώπινης προσπάθειας για την απόκτηση του υπέρτατου αγαθού. Το πρώτο, αντιπροσωπευτικό σύμβολο της ανθρώπινης σοφίας˙ το δεύτερο, σύμβολο της θείας Σωτηρίας. Το πρώτο ενσωματώνει το πλέον εκλεκτό επίτευγμα της ανθρώπινης προσπάθειας˙ το δεύτερο αντιπροσωπεύει, στο κήρυγμα του Παύλου, το πλέον αξιοθαύμαστο έργο της δύναμης και της αγάπης του Θεού για τον άνθρωπο. Στο σχολείο ο Μεταλληνός είχε ακούσει, στο μάθημα των θρησκευτικών, για τον Άρειο Πάγο. Θυμόταν για το κήρυγμα του Παύλου, για τις ειρωνείες των Αθηναίων εναντίον του Αποστόλου, για τον Αρεοπαγίτη Διονύσιο, κι ακουμπισμένος στο πρεβάζι του παραθύρου του κοίταζε προς τα εκεί βυθισμένος σε ιστορικούς ρεμβασμούς. Αναπαράσταινε στη φαντασία του τον απόστολο των εθνών να στέκεται μπροστά στους ειδωλολάτρες Αθηναίους φωτίζοντας τα σκοτάδια τους με το πνευματικό του φως, τους Επικούρειους και Στωικούς φιλόσοφους να χλευάζουν το πρόσωπο και το κήρυγμα του Παύλου, τους νέους προσήλυτους ν’ ακολουθούν τον απόστολο, αφού πίστεψαν στον Ιησού και στην Ανάσταση. Μόλις συνήλθε από την έκστασή του, όλος ο κόσμος του φάνηκε αλλαγμένος. Ο Βράχος του Αρείου Πάγου ήταν τώρα για τον Μεταλληνό μνημείο σημαντικότερο από τον Παρθενώνα και ο Αρεοπαγίτης Διονύσιος πιο αγαπητός από τον Σωκράτη.

Στο Βασίλειο του Φωτός

Το θαύμα είχε γίνει. Του Μεταλληνού η πίστη στον Χριστό άρχισε τώρα να μεταμορφώνεται σε μια ζωντανή πείρα προσωπικής του Σωτηρίας. Και όμως! Το πνευματικό φως του έπρεπε να ενισχυθεί περισσότερο! Η αόρατη, εσωτερική, μαρτυρία του Πνεύματος που υπήρχε ήδη στην καρδιά του έπρεπε να επιβεβαιωθεί κι από την ορατή, τη γραπτή, μαρτυρία του Θεού, δηλαδή την Καινή Διαθήκη. Ο Μεταλληνός δεν είχε ποτέ αποκτήσει ούτε διαβάσει το Ευαγγέλιο. Μονάχα μια γενική ιδέα είχε για το περιεχόμενό του από λίγες περικοπές που εξηγούσε ο δάσκαλός του χρόνια πριν στο σχολείο. Γνώριζε μόνο πως στην Καινή Διαθήκη είναι γραμμένα τα λόγια και τα έργα του Ιησού Χριστού. Η επιθυμία ν’ αγοράσει και να μελετήσει το Ευαγγέλιο ήλθε στο πνεύμα του, σαν μια έμπνευση όμοια μ’ εκείνη που είχε όταν προσευχήθηκε για πρώτη φορά, με αφορμή την πίστη του στη θεότητα του Ιησού Χριστού. Είπε στον εαυτό του: «Τώρα που πείστηκες τελείως ότι ο Χριστός είναι Θεός, δεν αγοράζεις ένα Ευαγγέλιο για να διαβάζεις πλέον τα λόγια Του και να μάθεις τι θέλει από σένα; Και με την έμπνευση αυτή, που σαν φλόγα άναψε μέσα στην καρδιά μου πόθησα ν’ αποκτήσω το Ευαγγέλιο». Αυτό που πόθησε ο Μεταλληνός το απέκτησε την ίδια κιόλας ημέρα. Ψάχνοντας στο καροτσάκι ενός πλανόδιου βιβλιοπώλη η ματιά του έπεσε σ’ ένα μεταχειρισμένο κομψό βιβλιαράκι με την επιγραφή «Καινή Διαθήκη». Αμέσως το πρόσωπό του έφεξε από χαρά. Αγόρασε το βιβλίο. Γύρισε ανυπόμονος στο δωμάτιό του. Ξάπλωσε στο κρεβάτι του κι άρχισε να διαβάζει από τη σελίδα που άνοιξε τυχαία: «Εγώ φως εις τον κόσμον ελήλυθα, ίνα πας ο πιστεύων εις εμέ εν τη σκοτία μη μείνη. Και εάν τις μου ακούση των ρημάτων και μη πιστεύση, εγώ ου κρίνω αυτόν ου γαρ ήλθον ίνα κρίνω τον κόσμον, αλλά ίνα σώσω τον κόσμον». (Ιωάν. ιβ΄46-47). Αυτή τη γραπτή εξωτερική μαρτυρία της Καινής Διαθήκης, ο Μεταλληνός την αισθάνθηκε σαν ορατή σφραγίδα του Θεού που επιβεβαίωνε την εσωτερική πείρα της σωτηρίας του. Οι λέξεις «σκοτάδι» και «κρίσις» έφεραν εμπρός του για μια στιγμή την άσχημη εικόνα της περασμένης ζωής του. Κι όμως ο Χριστός τον είχε υποφέρει επί τόσα χρόνια, επειδή δεν ήρθε να καταδικάσει αλλά να σώσει. Να σώσει τον καθένα αμαρτωλό. Να σώσει και τον Κώστα Μεταλληνό.

Στο Βασίλειο του Φωτός

Το θαύμα είχε γίνει. Του Μεταλληνού η πίστη στον Χριστό άρχισε τώρα να μεταμορφώνεται σε μια ζωντανή πείρα προσωπικής του Σωτηρίας. Και όμως! Το πνευματικό φως του έπρεπε να ενισχυθεί περισσότερο! Η αόρατη, εσωτερική, μαρτυρία του Πνεύματος που υπήρχε ήδη στην καρδιά του έπρεπε να επιβεβαιωθεί κι από την ορατή, τη γραπτή, μαρτυρία του Θεού, δηλαδή την Καινή Διαθήκη. Ο Μεταλληνός δεν είχε ποτέ αποκτήσει ούτε διαβάσει το Ευαγγέλιο. Μονάχα μια γενική ιδέα είχε για το περιεχόμενό του από λίγες περικοπές που εξηγούσε ο δάσκαλός του χρόνια πριν στο σχολείο. Γνώριζε μόνο πως στην Καινή Διαθήκη είναι γραμμένα τα λόγια και τα έργα του Ιησού Χριστού. Η επιθυμία ν’ αγοράσει και να μελετήσει το Ευαγγέλιο ήλθε στο πνεύμα του, σαν μια έμπνευση όμοια μ’ εκείνη που είχε όταν προσευχήθηκε για πρώτη φορά, με αφορμή την πίστη του στη θεότητα του Ιησού Χριστού. Είπε στον εαυτό του: «Τώρα που πείστηκες τελείως ότι ο Χριστός είναι Θεός, δεν αγοράζεις ένα Ευαγγέλιο για να διαβάζεις πλέον τα λόγια Του και να μάθεις τι θέλει από σένα; Και με την έμπνευση αυτή, που σαν φλόγα άναψε μέσα στην καρδιά μου πόθησα ν’ αποκτήσω το Ευαγγέλιο». Αυτό που πόθησε ο Μεταλληνός το απέκτησε την ίδια κιόλας ημέρα. Ψάχνοντας στο καροτσάκι ενός πλανόδιου βιβλιοπώλη η ματιά του έπεσε σ’ ένα μεταχειρισμένο κομψό βιβλιαράκι με την επιγραφή «Καινή Διαθήκη». Αμέσως το πρόσωπό του έφεξε από χαρά. Αγόρασε το βιβλίο. Γύρισε ανυπόμονος στο δωμάτιό του. Ξάπλωσε στο κρεβάτι του κι άρχισε να διαβάζει από τη σελίδα που άνοιξε τυχαία: «Εγώ φως εις τον κόσμον ελήλυθα, ίνα πας ο πιστεύων εις εμέ εν τη σκοτία μη μείνη. Και εάν τις μου ακούση των ρημάτων και μη πιστεύση, εγώ ου κρίνω αυτόν ου γαρ ήλθον ίνα κρίνω τον κόσμον, αλλά ίνα σώσω τον κόσμον». (Ιωάν. ιβ΄46-47). Αυτή τη γραπτή εξωτερική μαρτυρία της Καινής Διαθήκης, ο Μεταλληνός την αισθάνθηκε σαν ορατή σφραγίδα του Θεού που επιβεβαίωνε την εσωτερική πείρα της σωτηρίας του. Οι λέξεις «σκοτάδι» και «κρίσις» έφεραν εμπρός του για μια στιγμή την άσχημη εικόνα της περασμένης ζωής του. Κι όμως ο Χριστός τον είχε υποφέρει επί τόσα χρόνια, επειδή δεν ήρθε να καταδικάσει αλλά να σώσει. Να σώσει τον καθένα αμαρτωλό. Να σώσει και τον Κώστα Μεταλληνό.

Τα δάκρυα της Λύτρωσης

«Πρώτη φορά στη ζωή μου διάβασα τα λόγια αυτά του Ευαγγελίου και πρώτη φορά όλη η ύπαρξή μου στα τρίσβαθά της άρχισε να πάλλεται από ευγνωμοσύνη προς Αυτόν, που τόσα χρόνια με ανέχτηκε. Δεν μπόρεσα να συγκρατηθώ. Άνοιξαν διάπλατα οι βρύσες των ματιών μου και λυγμοί βαθύτατης μεταμέλειας για το τι έκανα εναντίον ενός τέτοιου προσώπου συγκλόνισαν την ύπαρξή μου. Αλλά στο βάθος της ψυχολογικής μου εκείνης κατάστασης δεν ήταν απελπισία, αλλά μια φωτεινή παρηγοριά και μια θεία γαλήνη ότι με δέχτηκε και με συγχώρεσε». Το δωμάτιο του φτωχού φοιτητή είχε γίνει παράδεισος. Μια γλυκιά επουράνια έκσταση κυρίευε τώρα την ψυχή του σαν να τη φιλούσε ο Θεός. Υπερβολικά συγκινημένος σηκώθηκε από το κρεβάτι του. Πλησίασε στο τραπέζι και κάθισε με βαριές κινήσεις στην καρέκλα. Σοβαρός και συγκεντρωμένος, κρατώντας με τα δύο του χέρια το Ευαγγέλιο, ανοιχτό στην ίδια σελίδα, σήκωσε τα μάτια του με κατάνυξη και ψιθύρισε στον Χριστό μια υπόσχεση: «Ω, Ιησού! Δεν σε γνώριζα και γι’ αυτό σε πολεμούσα. Σ’ ευχαριστώ διότι δέχτηκες κι εμένα. Σου υπόσχομαι πως θα είμαι τελείως δικός Σου και θα σε υπηρετώ σε ολόκληρη τη ζωή…» Του Μεταλληνού η φωνή έσβησε από συγκίνηση. Δεν μπόρεσε να πει περισσότερα. Κι όμως όσα είπε, για τον Θεό, ήταν αρκετά.

Η μαρτυρία των Γραφών

Σαν τον πολεμιστή που κυρίευσε με σκληρές μάχες ένα-ένα τα υψώματα κι ύστερα μαζεύει τα λάφυρα στην κοιλάδα της νίκης, έτσι αισθανόταν τώρα ο Μεταλληνός. Επί έξι μήνες έζησε μια σειρά ισχυρών κρίσεων που είχαν συνταράξει τον εσωτερικό του κόσμο. Ο οξύς ερεθισμός της αρχικής απιστίας του, η κατοπινή αμηχανία του στην έρευνα για την αλήθεια, οι πνευματικές δοκιμασίες και μεταπτώσεις του στη μελέτη του Πασκάλ, η αποδοχή της θεότητας του Χριστού, τον οποίο μέχρι τότε έβριζε και μισούσε, οι αγωνίες της μετάνοιας του καθώς και οι δυνατές συγκινήσεις της αναγέννησής του, έμειναν στην πνευματική ζωή του Μεταλληνού μία εντυπωσιακή κι αλησμόνητη προσωπική ιστορία. Τώρα, επιτέλους, η ψυχή του, εξαντλημένη αλλά ευτυχισμένη, έτρωγε τους γλυκούς καρπούς της ζωής του Χριστού. Κι όμως! Αυτή η νέα πείρα του έπρεπε να συνοδεύεται κι από τη γνώση της αλήθειας, όπως είναι αποθηκευμένη στις Άγιες Γραφές και πιο συγκεκριμένα στην Καινή Διαθήκη. Διότι όπως η ζωή του Χριστού διοχετεύεται στην καρδιά του πιστού δια μέσου του Πνεύματος, έτσι και η αλήθεια του Χριστού φανερώνεται στο πνεύμα του πιστού δια μέσου της Γραφής και ιδιαίτερα της Καινής Διαθήκης. Ήταν ανάγκη ο Μεταλληνός να μελετήσει τις Γραφές για να φωτιστούν τα μάτια της καρδιάς του και να γνωρίσει τις ανώτερες πνευματικές αλήθειες. Έπρεπε να αποκτήσει την εν Χριστώ σοφία και γνώση όχι μονάχα για τον εαυτό του αλλά και για την απολογία του στο μετέπειτα πνευματικό του έργο. Το Πνεύμα του Θεού είχε κατάλληλα προδιαθέσει τον Μεταλληνό, επειδή από μια εσωτερική παρόρμηση κινούμενος αγάπησε την Καινή Διαθήκη με πραγματικό πάθος.

Η μελέτη της Καινής Διαθήκης

«Όπως είχα ανακηρύξει την προσευχή πηγή ευτυχίας έτσι και τώρα τη μελέτη των λόγων του Χριστού την βρήκα πηγή απερίγραπτης χαράς και αγαλλίασης, γιατί τη ζούσα σαν μία προσωπική στενότατη συναναστροφή με τον Σωτήρα μου, που μιλούσε απ’ ευθείας και ζωντανά μες στην ψυχή μου». Απομονωμένος στο μικρό φτωχικό του δωμάτιο δεν αισθανόταν κούραση ενώ διάβαζε το Ευαγγέλιο δεκαπέντε ώρες το ημερονύκτιο, καθημερινά, με αποτέλεσμα ν’ αποστηθίσει, σε διάστημα δέκα μηνών, ολόκληρη την Καινή Διαθήκη «με μεγάλη ετοιμότητα και πιστότητα μνήμης» - όπως ο ίδιος βεβαίωσε. Οι δυσκολίες που συναντούσε για να καταλάβει αρκετά χωρία στις επιστολές του αποστόλου Παύλου, έκαναν το Μεταλληνό να αγαπήσει περισσότερο τα Ευαγγέλια, ιδιαίτερα τα κεφάλαια ιγ’-ιζ’ του Ευαγγελίου του Ιωάννη, που περιέχουν την τελευταία ομιλία του Κυρίου Ιησού στους μαθητές Του. Κάθε φορά που διάβαζε το ουράνιο αυτό ανάγνωσμα η καρδιά του ξεχείλιζε ευδαιμονία. Έγραψε στο τελευταίο στάδιο της ζωής του: «Διατηρώ μέχρι σήμερα σαν θησαυρό πολυτιμότατο την Καινή Διαθήκη, στις σελίδες της οποίας είναι ακόμη απορροφημένα δάκρυα ευγνωμοσύνης και ανακούφισης που χύνονταν χωρίς να το θέλω κατά τη μελέτη μου πάνω στα λόγια του Σωτήρα μου». Παράλληλα με τη μελέτη της Καινής Διαθήκης, άρχισε να διαβάζει με δίψα κι από τα ερμηνευτικά έργα των Πατέρων, περισσότερο του Χρυσοστόμου. Αυτός έλυσε αρκετές απορίες του Μεταλληνού πάνω στα πνευματικά θέματα, μα ιδιαίτερα τον βοήθησε να εμβαθύνει στην ερμηνεία της Καινής Διαθήκης.

Η προετοιμασία

Ήταν αρχές του 1911 όταν κάποιος φοιτητής προσκάλεσε τον Μεταλληνό να παρευρεθεί σ’ έναν κύκλο νέων οι οποίοι μελετούσαν το Ευαγγέλιο. Η πρόσκληση αυτή έγινε αιτία να γνωριστεί ο Μεταλληνός, κι ύστερα να συνδεθεί στενά, με τη μικρή εκείνη συντροφιά νέων, μερικοί από τους οποίους αργότερα θα επηρέαζαν αποφασιστικά τη ζωή και το έργο του. Απ’ αυτούς αξίζουν μνεία: ο Βασίλης Χριστόφιλος, (γνωστός στην παρέα ως «ο δάσκαλος», φιλόλογος και πνευματικός σύμβουλος του Μεταλληνού) ο Γιάννης Δημόπουλος, ισόβιος συνεργάτης του και ο Γιάννης Καψάλης. Η συμμετοχή το Μεταλληνού στη συμμελέτη εκείνη έκανε εντύπωση στους παριστάμενους. Αφού η συγκέντρωση τελείωσε, όλοι της συντροφιάς φάνηκαν ενθουσιασμένοι από τα λόγια του νέου επισκέπτη, ιδιαίτερα ο επικεφαλής της συμμελέτης Χριστόφιλος. Αυτός κάλεσε παράμερα τον Μεταλληνό και τον ρώτησε πού τα είχε μάθει. Ο Μεταλληνός απάντησε διηγούμενος λίγα από την ιστορία του. Ο Χριστόφιλος συγκινημένος απ’ όσα άκουσε τον παρακίνησε να έρχεται τακτικά στις συναθροίσεις. Από τότε τα πράγματα πήραν νέα τροπή. Οι επαφές εκείνες που γίνονταν στις αίθουσες Ορθόδοξων συλλόγων, «Ανάπλασις», «Ευαγγελισμός», κι αλλού, έφεραν δύο μεγάλα ευεργετήματα στη νέα χριστιανική κλήση του Μεταλληνού. Αφενός του πρόσφεραν ευνοϊκές συνθήκες για να καλλιεργεί σιγά-σιγά το πνευματικό του χάρισμα σαν ομιλητής –ένα χάρισμα με το οποίο ο Θεός αργότερα θαυματούργησε˙ αφετέρου, οι γνωριμίες εκείνες παγίωσαν μία μικρή αλλά αφοσιωμένη ομάδα από τέσσερις ή πέντε πιστούς νέους οι οποίοι αργότερα, μόλις σήμανε η ώρα, ξεκίνησαν με τη σφεντόνα της πίστης, όπως ο μικρός Δαβίδ, για να πολεμήσουν γίγαντες.

Η μικρή ομάδα

Τα γνωρίσματα που διέκριναν τότε τη μικρή ομάδα ήταν: τακτική μελέτη της Καινής Διαθήκης˙ μια προσωπική πείρα του καθενός στις αλήθειες του Ευαγγελίου κι ένας θερμός πόθος όλων να κηρύξουν τις σωτήριες αυτές αλήθειες με ατομική τους θυσία. Οι συναθροίσεις τους είχαν απλή μορφή. Η συμμελέτη άρχιζε με την απαγγελία του «Πάτερ ημών» κι ακολουθούσε ερμηνεία ορισμένων χωρίων της Καινής Διαθήκης. Σαν τελείωνε η συζήτηση, τα μέλη του κύκλου ζητούσαν την ευκαιρία για μια από κοινού δημόσια μαρτυρία πίστης. Ήταν η εποχή τότε που ο μικρός όμιλος πήρε τον χαρακτήρα περιπατητικής ιεραποστολής. Σχεδόν παντού ζητούσαν χώρους φιλοξενίας για το πνευματικό τους έργο, -σε δωμάτια φίλων, σε δημόσιες αίθουσες ή ακόμα και στο ύπαιθρο. Η γενική επιστράτευση και οι μετέπειτα βαλκανικοί πόλεμοι σκόρπισαν το Χριστιανικό κύκλο. Ο Μεταλληνός κλήθηκε να υπηρετήσει την 1η Απριλίου 1913 και παρέμεινε κατά διαλείμματα στις τάξεις του στρατού μέχρι το 1916, οπόταν απολύθηκε ως έφεδρος. Στην τριετία αυτή της επιστράτευσής του ζήτησε να επωφεληθεί κάθε ευκαιρίας για να βελτιώσει τη ζωή και το έργο του. Έτσι, στις 19 Δεκεμβρίου 1915 πέτυχε να τελειώσει τις Πανεπιστημιακές του σπουδές κι έλαβε τον τίτλο του Διδάκτορος των Μαθηματικών.

Το ξεκίνημα

Αρχές του 1911. Ο Μεταλληνός προσχώρησε στην ομάδα των πέντε φίλων του οι οποίοι είχαν αρχίσει να συναθροίζονται τακτικά στην οδό Ηρακλειδών 49, στο σπίτι του Γιάννη Δημόπουλου. Εκεί ήταν ο μόνιμος τόπος συγκεντρώσεων από το 1916 μέχρι το 1928. Οι συνάξεις τους στην αρχή ήταν εβδομαδιαίες. Η μορφή των κηρυγμάτων απλή αλλά δυναμική. Ο επικεφαλής διάβαζε από τον Λόγο του Θεού κι ύστερα εξηγούσε τις αρχές της Χριστιανικής πίστης και ζωής. Τον ίδιο χρόνο, ο Μεταλληνός πρότεινε στον μικρό κύκλο να ευχαριστήσουν τον Κύριο με έκφωνη, ελεύθερη προσευχή αντί του τυπικού, συνηθισμένου «Πάτερ ημών». «Αδελφοί μου, γιατί δεν προσευχόμαστε απόψε όλοι στον Κύριο έκφωνα και να ζητήσουμε την ευλογία Του;» Όλοι τους γονάτισαν αμέσως δίχως αντίρρηση σαν να τους γονάτιζε ο Θεός. Ένας-ένας με τη σειρά του ευχαρίστησε για τη θυσία του Σταυρού, για τη συγχώρεση των αμαρτιών του, για τη Σωτηρία της ψυχής του, για το φως του Ευαγγελίου που είχε λάμψει στο πνεύμα του. Ο καθένας ζήτησε βαθύτερη πνευματική γνώση και πλούσια καρποφορία στο έργο του Θεού. Όταν τελείωσαν κι ανασηκώθηκαν έλεγε ο ένας στον άλλο, συνεπαρμένοι από την ουράνια πείρα: «Αυτό μας έλειπε! Αυτό μας έλειπε!» Για το Μεταλληνό η βραδιά αυτή παρέμεινε ιστορική. Αργότερα έγραψε: «Όταν για πρώτη φορά προσευχηθήκαμε μαζί στην οδό Ηρακλειδών 49, ο ενθουσιασμός μας ήταν απερίγραπτος. Τη βραδιά εκείνη ο Θεός, χωρίς να το ξέρουμε, έθετε το θεμέλιο της εκκλησίας μας».

Ο Δείπνος του Κυρίου

Η εκκλησία λοιπόν είχε συστηθεί στη συνείδηση όλων δια μέσου της έκφωνης συμπροσευχής. Εδραιώθηκε όμως οριστικά και κάπως επίσημα με την τελετή του Κυριακού Δείπνου. Ήταν μεγάλη Πέμπτη του 1919 όταν τα μέλη της μικρής εκκλησίας, επιθύμησαν να παρακαθήσουν για πρώτη φορά στην Τράπεζα της Ευχαριστίας. Συχνά διάβαζαν στο Ευαγγέλιο τα λόγια του Κυρίου, «ου γαρ εισίν δύο ή τρεις συνηγμένοι εις το εμόν όνομα εκεί ειμί εν μέσω αυτών» (Ματθ. ιη’ 20). Στηριγμένοι λοιπόν στα αληθινά αυτά λόγια πίστευαν ότι ο Κύριος Ιησούς ήταν παρών ανάμεσά τους και μάλιστα θα χαιρόταν υπερβολικά αν τους έβλεπε να τελούν την αγία τελετή του Δείπνου, σε ανάμνηση του θανάτου Του. Φαίνεται πως για την ειδική περίσταση είχαν γραφτεί και οι κατάλληλοι ύμνοι. Είναι γραμμένοι με μελάνι, στο πρώτο υμνολόγιο της τότε νεαρής εκκλησίας, ένα δωδεκασέλιδο βιβλιάριο με δέκα διαφορετικούς χειρόγραφους ύμνους. Αφού πρώτα έψαλαν, κατόπιν σε γλώσσα απλή και περιγραφική, ο Μεταλληνός προετοίμασε τα πνεύματα των αδελφών εξηγώντας τους τη μεγάλη αξία που έχει για τον καθένα πιστό ο θάνατος του Χριστού. Όλες οι ευεργεσίες και οι επαγγελίες του Θεού προς τον άνθρωπο, πηγάζουν από τον λυτρωτικό θάνατο του Υιού Του. Ο Κύριος λοιπόν θέλησε να χαράξει στην καρδιά των δικών Του το Σωτήριο αυτό γεγονός του Σταυρού που εκδηλώνει την αφάνταστη αγάπη Του για τους ανθρώπους. Γι’ αυτό, την παραμονή του θανάτου Του θέσπισε τον Δείπνο και διέταξε να τηρούμε την άγια αυτή τελετή «για να βεβαιώνουμε την εν Χριστώ ένωσή μας, να ανανεώνουμε την ειλικρινή αγάπη μας, να καταγγέλλουμε την αιώνια Σωτηρία μας και να περιμένουμε τη δοξασμένη αρπαγή μας». Διαβάστηκαν οι Ευαγγελικές περικοπές που σχετίζονται με τη θεία τελετή. Έφαγαν με ευλάβεια από τον άρτο, προσευχήθηκαν. Ήπιαν από τον οίνο, έψαλαν. Σκίρτησαν οι καρδιές από χαρά κι αγάπη. Από τότε η μικρή εκκλησία καθιέρωσε το Δείπνο του Κυρίου σαν μέρος της Λατρείας της κάθε Κυριακή.

Οικοδόμηση και αγώνες

Οι πιστοί παγίωσαν τη συνάθροισή τους στην οδό Ηρακλειδών 49. Εκεί μελετούσαν το Ευαγγέλιο, προσεύχονταν κι άκουγαν από το στόμα του Μεταλληνού τα λόγια της αγάπης του Θεού. Ιδού τι εξιστορεί ένας αυτόπτης μάρτυρας: «Στις πρώτες εκείνες συναθροίσεις, ένα βράδυ, ενώ ο Μεταλληνός μιλούσε,ξαφνικά πήρε μία κάπως παράξενη στάση. Σήκωσε το βλέμμα του προς τον ουρανό, άπλωσε τα χέρια του προς όλους μας και είπε: «Παιδιά πριν φύγουμε από τον κόσμο τούτο ο Θεός θα μας χαρίσει μια εκκλησία μεγάλη και τρανή». -Άφησέ μας ήσυχους, καημένε Κώστα, είπε κάποιος της συντροφιάς. Εδώ καθόμαστε σε μπαούλα, γιατί δεν έχουμε αρκετές καρέκλες, κι εσύ λες ότι θα αποκτήσουμε μία εκκλησία μεγάλη και τρανή; -Πρόσεχε να μην αμφιβάλεις, να μην ολιγοπιστείς, του απάντησε ο Μεταλληνός. Όταν πράγματι πιστεύουμε και προσευχόμαστε ο Κύριος θα μας δώσει. Αλλά ο Κύριος δεν δίνει το πολύ και το μεγάλο αν πρώτα δεν δει πιστότητα στο λίγο και στο μικρό. Πράγματι, ο Μεταλληνός έδειξε εξαρχής μια τέτοια πιστότητα προς το έργο του Θεού. Είχε δώσει μία επίσημη υπόσχεση στον Κύριο, «…Σου υπόσχομαι πως θα είμαι τελείως δικός Σου και θα Σε υπηρετώ σ’ ολόκληρη τη ζωή μου». Από τότε ουδέποτε αθέτησε τον λόγο του. Όλη η προηγούμενη ζωή του με τα εγκόσμια σχέδιά της είχε οριστικά χαθεί από τα μάτια του, σάμπως να έριχνε μία πέτρα σε βαθύ πηγάδι που δεν θα την περίμενε να ξανανεβεί στην επιφάνεια. Η βαθιά συναίσθηση της κλήσης που πήρε από τον Κύριο να υπηρετήσει το Ευαγγέλιο ξεχείλιζε πολλές φορές από την καρδιά του στην πένα του. Έγραφε στο πρώτο ακόμα στάδιο του πνευματικού έργου του: «Ο Χριστός είναι η αγάπη μου δηλαδή το ιδεώδες της ζωής μου. Το σπουδαιότατο σχέδιο για την πραγματοποίηση του οποίου υπάρχω είναι η κατάταξή μου προς εξυπηρέτηση του Χριστού και η εργασία μου προς εξάπλωση του Ευαγγελίου Του».

Η συνάθροιση και η αύξηση

Η πνευματική εστία παρέμεινε στην οδό Ηρακλειδών 49 επί δώδεκα περίπου χρόνια. Από το φθινόπωρο του 1916 μέχρι το καλοκαίρι του 1928. Στο διάστημα αυτό το εκκλησίασμα οργανώθηκε εσωτερικά, επίσης έδειξε λαμπρές προόδους ευαγγελιστικής δράσης. Εσωτερικά είχαν εγκαινιάσει την κοινή συμπροσευχή, είχαν καθιερώσει την Τράπεζα του Κυρίου κι έψαλαν από το πρώτο δικό τους υμνολόγιο. Παραπάνω όμως απ’ όλα οι θαυματουργικές θεραπείες που έγιναν μπρός στα μάτια τους, στην περίοδο εκείνη, πλούτισαν κατά πολύ την πείρα των πιστών και τους βεβαίωσαν, μία ακόμα φορά, ότι η μικρή εκκλησία τους ήταν στ’ αλήθεια φύτεμα του Κυρίου. Παράλληλα, η προς τα έξω πνευματική τους κίνηση εκδηλώθηκε δυνατή και καρποφόρα. Μεταξύ άλλων τύπωσαν τρία βιβλία, με απολογητικό κυρίως περιεχόμενο, και μοίραζαν κάθε μήνα ένα μεγάλο αριθμό ευαγγελίων. Εν τω μεταξύ ο Κύριος πρόσθετε στην εκκλησία τους σωζόμενους. Το καλοκαίρι του 1928 ο τόπος των συναθροίσεων μεταφέρθηκε στο σπίτι του Μεταλληνού (οδός Ορφέως 24), που πρόσφερε στο ακροατήριο περισσότερη άνεση κι ευρυχωρία. Η μετακίνηση αυτή ήταν συνάμα και σταθμός στην εξέλιξη του πνευματικού έργου. Στις 21 Οκτωβρίου 1928 η εκκλησία συνήλθε και καθόρισε το «Πρόγραμμα Γενικής Δράσης της» Με τον χρόνο ο Κύριος πλήθαινε τους σωζόμενους. Αρκετός επίσης ήταν και ο αριθμός των ακροατών έτσι που το σπίτι του Μεταλληνού, ιδιαίτερα στις συνάξεις της Κυριακής, κυριολεκτικά ξεχείλιζε. Όχι μόνο στις καρέκλες αλλά και στα μπαούλα, στα κρεβάτια, στον εξώστη, στα τραπέζια παντού ήταν στριμωγμένοι οι ακροατές του Λόγου. Στην περίοδο εκείνη, το πνεύμα του Μεταλληνού δοκιμάζει μία δυναμική έξαρση. Ήταν ο καρπός της χαράς που αισθανόταν ύστερα από τη θαυμαστή θεραπεία του. Οι προσωπικές σημειώσεις του γύρω στο έτος 1928, αποπνέουν ένα πραγματικό πάθος για τη σωτηρία ψυχών και παρουσιάζουν πλήθος σχεδίων για τη μετάδοση του Θείου μηνύματος της Σωτηρίας, στις μάζες του λαού. Σχέδια για έκδοση πνευματικών περιοδικών με ειδικές μελέτες, «για λόγιους, για το λαό και τους πιστούς», ίδρυση Χριστιανικής Βιβλιοθήκης, σύσταση Βιβλικού Σχολείου, όλα αυτά κι άλλα ακόμα σχέδια απασχολούσαν τότε διαρκώς την προσευχή του και την καρδιά του.

Η πνευματική ακτινοβολία του στο χώρο της εργασίας.

Χάρη στη μαρτυρία του Μεταλληνού δημιουργήθηκε ένας πνευματικός κύκλος δημοσίων υπαλλήλων στο οποίο ο Μεταλληνός προσκαλούσε και άλλους. Ο Γεώργιος Σωφρονόπουλος, πρώην συνάδελφος του Μεταλληνού και τέως υπουργός του Συντονισμού εξιστόρησε δημόσια τη δική του περίπτωση ως εξής:" Εις μίαν συζήτησιν του κύκλου μας εδιαβάζαμε από το 15 κεφάλαιον του Ευαγγελίου του Ιωάννου, το χωρίον 5: "Εγώ ειμί η άμπελος, υμείς τα κλήματα. Ο μένων εν εμοί καγώ εν αυτώ , ούτος φέρει καρπόν πολύν, ότι χωρίς εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν" Ερώτησα τον Κώστα Μεταλληνό: "Μα πώς είναι δυνατόν αυτό; Αυτός μου είπε δια προσευχής, δι αφοσιώσεως,δια προσκολλήσεως εις τον Κύριον της ζωής. Άμα Του το ζητήσεις με την καρδιά σου, θα στ δώσει, θα γίνεις αληθινός πιστός" Εκείνην την στιγμήν κάτι σαν ηλεκτρικό ρεύμα με διαπέρασε από κορυφής μέχρις ονύχων και έγινα πιστός εν μια στιγμή. Από την στιγμήν εκείνην αισθάνθηκα την αληθινήν χαρά του θησαυρού τον οποίον μας παρέχει ο Ιησούς. Απο΄εκείνη την στιγμή κατάλαβα το μέγεθος, το βάθος της αγάπης του Κυρίου..." Ο Βασίλειος Βερέτσος, τέως διευθυντής του Υπουργείου Εξωτερικών, ομολόγησε δημόσια: "Δοξάζω τον Κύριον του οποίου ο Μεταλληνός υπήρξε όργανον για να γνωρίσω την αλήθειαν η οποία με ελευθέρωσε. Ουδέποτε εθεώρησε μεγάλην την προσπάθειαν ή δυσανάλογα τα μέσα, προκειμένου να κερδίσει μίαν ψυχή και να την οδηγήσει στην οδόν της εν Χριστώ σωτηρίας." Παρόμοιες ομολογίες έκαναν δημόσια και αρκετοί πρώην συνάδελφοι του Μεταλληνού καθώς ο Δημήτριος Μαγκριώτης, ο Α Παυλάκης, ο Χαράλαμπος Καρτερούλης, τέως Σύμβουλοι του Ελεγκτικού Συνεδρίου του Κράτους, ο Θ. Βλαχοστέργιος, Πρόεδρος του Α.Σ.Δ.Υ. και άλλοι ανώτατοι κρατικοί λειτουργοί. Ενθουσιασμένος από τα καλά σημεία ο Μεταλληνός βάλθηκε να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες. Έδωσε στην πνευματική κίνηση το όνομα ΄Όμιλος Δημοσίων Υπαλλήλων – Έρευνα και Πίστις" και συνάμα οργάνωσε διαλέξεις σε δημόσιες αίθουσες, με θέματα κυρίως απολογητικά της Χριστιανικής Πίστεως. Ανέκαθεν έδειχνε την αδυναμία να προσεγγίζει με τις ομιλίες αυτές, ιδιαίτερα τη μορφωμένη τάξη και το κατόρθωνε. Διαλέξεις καθώς "Η στάσις το συγχρόνου επιστήμονος έναντι της προσωπικότητητος του Χριστού", "Σκιαγραφία της ψυχής" κ.ά. με ανάλογο περιεχόμενο, τράβηξαν το ενδιαφέρον ενός μεγάλου αριθμού διανοουμένων. Ο τότε Υπουργός των Οικονομικών Παπαθανάσης κυκλοφορούσε ημερήσιες διαταγές, για να συστήσει σε όλους τους υπαλλήλους της δικαιοδοσίας του να παρακολουθούντις διαλέξεις του Μεταλληνού." επειδή συντείνουν εις την ανύψωσιν τουεπιπέδου της σκέψεως του δημοσίου υπαλλήλου" Επίσης ο τότε Υπουργός Λοβέρδος ακόμα περισσότερο ενθουσιασμένοςχαραχτήρισε το έργο αυτό μεταξύ των Δημοσίων Υπαλλήλων "εθνοσωτήριον" Με τόσο ευνοικές συνθήκες ο Μεταλληνός έκανε ένα ακόμα βήμα προς τα εμπρός. Ως εκπρόσωπος του Ομίλου υπέβαλλε αίτηση στην τότε Κυβέρνηση να παραχωρηθεί η αίθουσα της Παλαιάς Βουλής για δημόσιες διαλέξεις με ελεύθερη την είσοδο. Η άδεια δόθηκε και δυο φορές κάθε εβδομάδα, για τρία περίπου χρόνια, από το Φθινόπωρο 1935 μέχρι το θέρος 1938 πολυπληθή ακροατήρια άκουγαν από το βήμα της άλλοτε Βουλής των Ελλήνων τις αλήθειες της Ζωής και της εν Χριστώ Σωτηρίας. Αργότερα στον ηρωικό αγώνα του Ελληνικού λαού εναντίον της φασιστικής Ιταλίας, η αρμόδια Κυβερνητική Αρχή είχε παραχωρήσει στον Μεταλληνό ώρα για να εκπέμπει από το ραδιοφωνικό σταθμό Αθηνών ομιλίες που θα στερέωναν το ηθικό του άμαχου πληθυσμού. Παράλληλα το Εθνικό Τυπογραφείο εκτύπωσε δωρεάν φυλλάδια του Μεταλληνού που μοιράζονταν κατά χιλιάδες στους μαχητές του Μετώπου. Έτσι έγινε φανερό ότι ο Δημοσιο-υπαλληλικός Όμιλος έγινε το ιδανικό μέσο για να κηρυχθούν ευρύτατα οι σώζουσες αλήθειες του Ευαγγελίου. Σε κάθε κοινωνικό στρώμα, και σε κάθε φάση της ζωής του Έθνους. Ο τότε Υπουργός των Οικονομικών Σωφρονόπουλος είπε: "Ο Μεταλληνός ήταν το όργανον του Θεού προς την Ελλάδα"

Λυκούργου 18

Εντελώς νέα μορφή και νέα πνοή πήρε η όλη πνευματική κίνηση, αφότου, η εκκλησία στεγάστηκε από το σπίτι του Μεταλληνού, Ορφέως 24, στον πρώτο ευκτήριο οίκο της, -μία ευρύχωρη αίθουσα της οδού Λυκούργου 18. Αυτό έγινε την 7η Φεβρουαρίου 1939. Η νέα αίθουσα διαρρυθμίστηκε ώστε να χωράει πάνω-κάτω τριακόσιες καρέκλες και παρ’ όλο το μειονέκτημά της να βρίσκεται στην ταράτσα του κτιρίου, -εβδομήντα δύο σκαλοπάτια ψηλά από το δημόσιο δρόμο-, το εκκλησίασμα είχε τη βεβαιότητα πως ο Κύριος τους οδήγησε εκεί. Για να συστήσει στο κοινό τη νέα αίθουσα, ο Μεταλληνός μετέφερε τις διαλέξεις του από την Παλαιά Βουλή στη Λυκούργου 18, συνάμα δε αύξησε τις συνάξεις της Εκκλησίας σε πέντε την εβδομάδα. Έτσι, εκτός από τις απολογητικές διαλέξεις το πρόγραμμα πλουτίστηκε με ευαγγελιστικά μηνύματα, με ομιλίες πνευματικής οικοδομής και συμπροσευχές. Τον Οκτώβριο του 1940 κηρύχθηκε πόλεμος εναντίον της Ελλάδας. Τον Απρίλιο του 1941 εισέβαλαν στη χώρα εχθρικοί στρατοί για να κατακτήσουν, να σκοτώσουν και να ερειπώσουν. Οι άνθρωποι τρόμαξαν. Στις δραματικές εκείνες περιστάσεις όλοι ζήτησαν την προστασία και το έλεος του Θεού. Οι συνθήκες φάνηκαν τότε ευνοϊκές για να ακούσει ο φοβισμένος λαός το παρήγορο μήνυμα του Ευαγγελίου. Με χειρονομίες εκφραστικές και δυναμικά λόγια ο Μεταλληνός άρχισε να διατυπώνει από τον άμβωνα τα παράπονα του Θεού για την αγνωμοσύνη και την αποστασία των ανθρώπων. Ιδιαίτερη προτίμηση έδειχνε στο κείμενο του προφήτη Ησαΐα: «Το μοσχάρι γνωρίζει τον νοικοκύρη του και το γαϊδουράκι τον σταύλο του αφεντικού του˙ κι όμως ο λαός μου δεν γνωρίζει, δεν εννοεί» (Ησαΐας α’). Μολαταύτα, ο Θεός προσκαλεί τους αποστάτες για συμφιλίωση. Θέλει να παραβλέψει και να συγχωρήσει τελείως˙ «Ελάτε τώρα να συζητήσουμε, λέει ο Κύριος. Αν οι αμαρτίες σας είναι σαν το πορφυρό θα γίνουν κάτασπρες σαν το χιόνι…». Ο Κύριος εκχέει την κρίση του πάνω στα έθνη και στους λαούς της γης. Ας μετανοήσουμε από τα πονηρά μας έργα για να γλυτώσουμε από την οργή του Θεού, όπως αποσπάται ο μισοκαμένος δαυλός από τη φωτιά,- κήρυττε ο Μεταλληνός. Τα ακροατήρια δέχονταν την καλή αγγελία σαν βάλσαμο πολύτιμο. Η Λυκούργου 18 γέμιζε ασφυκτικά. Από την αίθουσα οι ακροατές ξεχείλιζαν στη σκάλα και στην ταράτσα του κτιρίου. Άλλοι πάλι ήταν στριμωγμένοι στο βάθρο το άμβωνα, γύρω στα πόδια του ομιλητή. Ο λόγος του Κυρίου εργαζόταν μεγαλεία στην περίοδο εκείνη. Κάθε Κυριακή νέοι πιστοί ζητούσαν να ενωθούν με την εκκλησία. Όσοι ήταν ψυχροί στην πίστη αισθάνονταν τώρα μέσα τους αναζωπύρωση, ενώ άλλοι έκραζαν με δάκρυα στον Θεό να τους καθαρίσει «από κάθε μόλυσμα σαρκός και πνεύματος».

Η αναπάντεχη αλλαγή

Ξάφνου τα πράγματα άλλαξαν. Ήταν Κυριακή πρωί του Ιουλίου 1941 όταν ένας Ιταλός αξιωματικός παρουσιάστηκε στην αίθουσα με τη διαταγή ν’ αδειάσει αμέσως ο χώρος, επειδή την ίδια μέρα θα στεγαζόταν εκεί στρατιωτική μονάδα. Μονάχα δύο ώρες προθεσμία έδωσε. Ο χώρος άδειασε αμέσως˙ αλλά συνάμα άδειασαν κι όλων οι καρδιές. Σαν έφτασε ο Μεταλληνός το πρωί εκείνο να κηρύξει, ξαφνιάστηκε βλέποντας το εκκλησίασμα να κουβαλάει στο δρόμο βιαστικά τις καρέκλες, τα βιβλία και τα έπιπλα. Σπαθί διαπέρασε την ψυχή του μαθαίνοντας τα συμβάντα. Ανέβηκε πάνω στην αίθουσα με βαριά καρδιά, έδωσε μερικές οδηγίες για να αποθηκευτούν προσεκτικά τα έπιπλα κι ύστερα προσπάθησε να παρηγορήσει τους παριστάμενους. «Δεν πειράζει παιδιά˙ τούτη η έξωση είναι για τη δόξα του Θεού»- τους βεβαίωσε. Έριξε μια νοσταλγική ματιά γύρω στην αίθουσα κι έφυγε. Ενώ κατέβαινε τη σκάλα τα μάτια του βούρκωσαν. Όσοι ήρθαν στο κήρυγμα εκείνο το πρωί δεν βιάστηκαν να σκορπίσουν. Παρέμειναν μαζεμένοι μπροστά στην είσοδο του κτιρίου κοιτάζοντας αμίλητοι τον Ιταλό αξιωματικό με βλέμμα παραπονιάρικο, σαν τα πουλιά που κοιτάζουν το φίδι να χαλάει τη φωλιά τους. Όλοι απορούσαν γιατί άραγε ο Θεός άφησε το Διάβολο να κάνει το σκοτεινό του έργο. Το αίνιγμα αυτό λύθηκε όταν, λίγο αργότερα, πίσω από τις ενέργειες του Σατανά άρχισαν να ξετυλίγονται τα σοφά σχέδια του Κυρίου. Επειδή είναι αλήθεια ότι το πρωταρχικό έργο του Θεού είναι να χειρίζεται τα πάντα, ακόμα και τα μεγαλύτερα κακά, κατά τρόπο που να συνεργούν προς το ατομικό αγαθό των πιστών ή ακόμα προς το ύψιστο συμφέρον της εκκλησίας Του.

Η αίθουσα της Βουλής των Παλαιών Ανακτόρων

Το εκκλησίασμα δεν έμεινε άστεγο για πολύ καιρό . Την ίδια κιόλας εβδομάδα ο Μεταλληνός άρχισε να διακρίνει το σημείο της οδηγίας του Θεού. Με την ιδιότητά του ως εκπροσώπου του Ομίλου Δημοσίων Υπαλλήλων έγραψε και παρέδωσε ο ίδιος μια αίτηση στο γραφείο του τότε Πρωθυπουργού με την παράκληση «…όπως ευαρεστούμενοι εγκρίνητε την διάθεσιν της αιθούσης της Βουλής των Παλαιών Ανακτόρων, -ήτις είναι ελευθέρα-, προς οργάνωσιν διαλέξεων εις τας οποίας άνδρες και κυρίες της Αθηναϊκής κοινωνίας θα ευρίσκουν ψυχικήν τόνωσιν, χριστιανική παρηγορίαν και καθοδήγησιν επ’ αγαθώ της κοινωνίας και του Έθνους μας». Η αίτηση εγκρίθηκε την 4η Αυγούστου 1941˙ Οι διαλέξεις άρχισαν αμέσως και οι ακροατές προσέρχονταν κατά μάζες. Ήταν από κάθε κοινωνική τάξη κι από κάθε μορφωτικό επίπεδο. Εκεί ήταν ο τρόφιμος του γηροκομείου κι ο πλούσιος επιχειρηματίας˙ ο θυρωρός του Υπουργείου κι ο Διευθυντής του Υπουργείου˙ ο γιατρός, η αγράμματη γερόντισσα κι ο καθηγητής, ένα μωσαϊκό ακροατών οι οποίοι το μόνο κοινό που είχαν ήταν η δίψα τους ν’ ακούνε το σωτήριο μήνυμα του Ευαγγελίου από του Μεταλληνού το στόμα. Μεταξύ των ακροατών του Μεταλληνού υπήρξε και ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος. Οι συνθήκες ήταν ιδεώδεις για ν’ ακουστεί αυτό το μήνυμα από τις μάζες του λαού. Η νέα αίθουσα της Βουλής ήταν ευρύχωρη, ευπαρουσίαστη, με αναπαυτικά καθίσματα˙ βρισκόταν στο κέντρο της Αθήνας και συνεπώς προσιτή απ’ όλα τα σημεία της πόλης. Οι άνθρωποι εξάλλου ελευθερωμένοι από επαγγελματικές φροντίδες, εξ αιτίας του πολέμου, είχαν αρκετό διαθέσιμο χρόνο για τα πνευματικά, οι δε καθημερινοί φόβοι και κίνδυνοι, από τις πολεμικές επιχειρήσεις, έφερναν πολλούς πλησιέστερα στο Θεό.

Ο φλογερός κήρυκας

Ο Μεταλληνός αισθανόμενος τις μοναδικές περιστάσεις, κήρυττε ακούραστος από το βήμα της Νέας Βουλής τρεις φορές την εβδομάδα επί τριάμισυ χρόνια. Καθώς ήταν τα ακροατήριά του ανάμικτα, έτσι ήταν και τα θέματα των ομιλιών του. Τη μία μιλούσε για την ψυχή και τις αποδείξεις της ύπαρξής της˙ Την άλλη για το γάμο και την οικογένεια. Στη μία διάλεξη πολεμούσε τη θεωρία του Δαρβίνου, ενώ στην αμέσως επόμενη παρουσίαζε τα διδάγματα μιας παραβολής του Κυρίου. Επίσης η μια ομιλία του είχε σαν θέμα τις πλάνες του πνευματισμού ενώ η ακόλουθη εξηγούσε το σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου. Άλλοτε σαν μαθηματικός ανέβαζε τους ακροατές του στη σοφή νομοθεσία του υλικού σύμπαντος, κι άλλοτε σαν θεολόγος τους κατέβαζε μέσα στα απόκρυφα βάθη της ανθρώπινης καρδιάς. Άσχετα όμως αν το θέμα ήταν επιστημονικό, απολογητικό ή πνευματικό, ποτέ δεν παρέλειπε να προσαρμόζει στην καθεμιά ομιλία του τις βασικές αλήθειες του Ευαγγελίου, όπως για παράδειγμα, την αγάπη του Θεού προς τον αμαρτωλό, την ανάγκη της αναγεννήσεως του ανθρώπου ή τη Σωτηρία δια μέσου της ατομικής πίστεως στο Λυτρωτικό έργο του Χριστού. Αν θέλουμε τις ευλογίες του Κυρίου δεν πρέπει να λείπει από κανένα κήρυγμα το ευαγγελιστικό δεκάλεπτο. Η αποστολή μας είναι ο ευαγγελισμός. Όλη την εβδομάδα πρέπει να προσευχόμαστε ο Κύριος να ετοιμάσει τις ψυχές. Για πρώτη φορά στη ζωή του Ελληνικού Έθνους ακούστηκε το μήνυμα του Ευαγγελίου σε όλη την απλότητα και τη δύναμή του, από τόσα πλήθη, επί τόσο χρονικό διάστημα, από ένα τόσο επίσημο βήμα και με τόσο λαμπρά αποτελέσματα. Στις διαλέξεις του εκείνες η όλη ατμόσφαιρα έπαιρνε τον χαρακτήρα πνευματικού συμποσίου. Οι παριστάμενοι δεν χόρταιναν να παρακολουθούν τον χαρισματικό ψαρά του Χριστού να ρίχνει, με τη συνεργασία του Αγίου Πνεύματος, τα ευαγγελιστικά του δίχτυα στη θάλασσα των ψυχών που ήταν ολόγυρά του. Όχι μονάχα χιλιάδες λαού άκουσαν και κατάλαβαν το σχέδιο της Σωτηρίας αλλά, κι ένας μεγάλος αριθμός νέων πιστών ενώθηκαν με τη Εκκλησία, μεταξύ των οποίων καθηγητές, γιατροί, δικηγόροι και ανώτεροι δημόσιοι υπάλληλοι.

Επιστροφή στη Λυκούργου 18

Τον Μάρτιο του 1944 οι πολεμικές εξελίξεις υποχρέωσαν τους Ιταλούς να αδειάσουν τη Λυκούργου 18. Αμέσως ύστερα θα τελείωνε η εχθρική κατοχή της Ελλάδας και η αίθουσα της Βουλής θα έπρεπε να αποδοθεί στην κυβέρνηση. Έτσι το εκκλησίασμα επέστρεψε στη φωλιά του –στη Λυκούργου 18. Ο Θεός είχε κάνει το έργο Του. Όλοι τους ξαναήρθαν εκεί χαρούμενοι σαν τους στρατιώτες που γυρίζουν από επιτυχημένη εκστρατεία, φορτωμένοι με λάφυρα. Την εποχή εκείνη η Λυκούργου 18 είχε γίνει ένα καταφύγιο του ουρανού, όπου οι άνθρωποι εξαντλημένοι από τις κακουχίες και στερημένοι τα πάντα, έβρισκαν εκεί το κουράγιο να ψάλλουν ύμνους και ν’ ανταλλάξουν χαμόγελα. Στην αίθουσα αυτή έρχονταν οι πιστοί όλοι και σε όλες τις συνάξεις της, μολονότι οι συνθήκες του πολέμου είχαν ολωσδιόλου σταματήσει τα μεταφορικά μέσα. Πεζοπορούσαν οι άνθρωποι από κοντά και από μακριά. Σκελετωμένοι από την πείνα άλλοι αγνώριστοι από το πρήξιμο που τους προκαλούσε η αβιταμίνωση, άλλοι πάλι με βαθουλωτά μάγουλα από τις κάθε λογής ταλαιπωρίες του πολέμου, άλλοι τρομαγμένοι από τα μπλόκα και τις ομαδικές θανατικές εκτελέσεις, άλλοι άρρωστοι από τις μολυσμένες τροφές, έρχονταν εκεί, πεζοί, μερικοί στηριγμένοι στα δεκανίκια τους ή στα μπαστούνια τους, άλλοι πιάνοντας για στήριγμα τους τοίχους των κτιρίων. Σαν έφθαναν στη Λυκούργου 18, ύστερα από τη βασανιστική πεζοπορία, είχαν και να ανεβούν τα εβδομήντα δύο σκαλοπάτια του κτιρίου. Και τα ανέβαιναν σιγά-σιγά, ένα-ένα, με λαχτάρα πότε να φτάσουν επάνω για να απολαύσουν οι ψυχές τους την πνευματική γλύκα που ο Θεός έβρεχε τότε στην αίθουσα εκείνη, ιδιαίτερα στις συμπροσευχές και στην τέλεση του Κυριακού Δείπνου.

Η νέα αίθουσα και η μεταστέγαση της Εκκλησίας στην οδό Αλκιβιάδου 3

Αν ήταν μερικοί που πότιζαν τον πιστό ποιμένα φαρμάκι ήταν όμως και πολλοί που εύφραιναν την ψυχή του με κάθε λογής συγκινητικές εκδηλώσεις θυσίας. Μια τέτοια περίπτωση ήταν και η έκκληση του Μεταλληνού προς το εκκλησίασμα για την αγορά χώρου στην οδό Αλκιβιάδου 3. Κατά το έτος 1952 διάφορες εξωτερικές πιέσεις άρχισαν να κάνουν αδύνατη την περαιτέρω στέγαση της εκκλησίας στην αίθουσα Λυκούργου 18 και οι αδελφοί έπρεπε να μετακινηθούν αλλού. Τότε έγινε πρόταση για αγορά ιδιόκτητου μέρους. Το μέρος πράγματι βρέθηκε με ένα συνδυασμό θαυμαστών επεμβάσεων του Θεού. Οικόπεδο και κτίριο μαζί στοίχιζαν 2.300 χρυσές λίρες. Ο Μεταλληνός το είδε και αποφάσισε επί τόπου: «Θα το πάρουμε». Ο ταμίας είχε μόνο 150 λίρες. Πώς θα πληρωνόταν το υπόλοιπο χρέος; «ο Θεός μας είναι πλούσιος και ξέρει ότι το θέλουμε για τη δόξα Του», ήταν η απάντηση του Μεταλληνού.

Η νέα αίθουσα και η μεταστέγαση της Εκκλησίας στην οδό Αλκιβιάδου 3...συνέχεια

Όταν κάποια μέρα ανέβηκε στον άμβωνα και παρουσίασε στο εκκλησίασμα την μεγάλη αυτή οικονομική ανάγκη οι αδελφοί απάντησαν στην έκκληση αμέσως και με προθυμία. Οι φτωχότεροι πρόσφεραν μικρά ποσά, οι πλουσιότεροι μεγαλύτερα. Μία αρραβωνιασμένη πρόσφερε τη βέρα της, μία γερόντισσα τη χρυσή λίρα που είχε για να διορθώσει τα δόντια της, μία γεροντοκόρη όλες της τις οικονομίες που φύλαγε για τα γεράματά της, άλλη τα χρυσαφικά της, κάποια άλλη την προίκα της, ένας φτωχός την κατσίκα του με τα τρία κατσικάκια της, ο καθένας πρόσφερε με τέτοια γενναιόδωρη χειρονομία που ο Μεταλληνός σημείωσε στο τετράδιό του συγκινημένος: «Σε ευχαριστώ Κύριε διότι με έταξες να υπηρετώ τέτοιους αδελφούς».

Η νέα αίθουσα και η μεταστέγαση της Εκκλησίας στην οδό Αλκιβιάδου 3...συνέχεια

Η εκκλησία στεγάστηκε στην αίθουσα Αλκιβιάδου 3, στις 3 Ιουλίου 1954.